 |
| Edvard Munch (1921) |
Edvard Munch urodził się w 1863 roku w Loten w Norwegii jako drugie dziecko Christiana Muncha i Laury Bjolsen. Jego ojciec był lekarzem wojskowym, matka zmarła na gruźlicę, kiedy Edvard miał zaledwie pięć lat. Niedługo potem, w 1877 roku zmarła jego starsza siostra, również na gruźlicę. Być może te traumatyczne wydarzenia zaważyły na jego późniejszej twórczości, w której motyw śmierci nieustannie jest obecny.
Lekcje rysunku i malarstwa pobierał Munch w Kristanii (Oslo) od 1881 r. Uzyskał stypendium i udał się do Paryża. Studiował tam przez trzy lata, od 1889 roku w atelier Léona Bonnata. We Francji zetknął się z malarstwem postimpresjonistycznym i uległ jego wpływom. Kiedy wrócił do kraju, jego prace wzbudziły duże zainteresowanie, szczególnie Adelsteena Normanna, norweskiego malarza na stałe przebywającego w Berlinie. Artysta zaprosił Muncha do siebie.
W Niemczech młody malarz związał się cyganerią, poznał m.in. Stanisław Przybyszewskiego, jego żonę, Augusta Strindberga i innych artystów skupionych wokół winiarni Zum Schwarzen Ferkel. Jego pełne ekspresji prace, w tym słynny „Krzyk”, budziły żywe protesty oburzonych odbiorców – pierwsza berlińska wystawa została z tego powodu zamknięta już po tygodniu.
Edvard Munch tworzył w Niemczech, Francji i we Włoszech. W Pont-Avent zetknął się z artystami z kręgu Gauguina i uległ wpływom symbolizmu. W życiu osobistym zmagał się z zaburzeniami na tle nerwowym i alkoholizmem. W 1908 roku przez pewien czas przebywał w kopenhaskiej klinice dla nerwowo chorych, gdzie poddawany był terapii elektrowstrząsami. Potem powrócił do Norwegii, gdzie osiadł na stałe. W 1916 kupił posiadłość Ekely na przedmieściach Kristanii. Mieszkał tam do końca życia. Od 1930 roku zmagał się z ciężką chorobą oczu, która niemal uniemożliwiała mu pracę malarską.
Zmarł w 1944 roku w Aker.
Twórczość Edvarda Muncha
Pierwsze prace Muncha noszą znamiona postimpresjonizmu. Później artysta skłaniał się ku symbolizmowi. Początkowo tworzył dzieła raczej w ciemnych tonacjach, dopiero od 1909 roku obserwuje się rozjaśnienie palety. W jego obrazach zwraca uwagę silny, mocno zaznaczony kontur. Artysta chętnie posługiwał się płynną secesyjną linią i zróżnicowanym kolorytem.
 |
| Edvard Munch „Golgota” (1900)/ arthistory.about.com |
Ostatnie prace to głównie symboliczne kompozycje figuralne. Są to dzieła pełne ekspresji, zdradzające lęki i erotyczne obsesje twórcy. Motyw śmierci obecny właściwie od początku twórczości w późnych pracach wyraźnie dominuje. Lęk przed śmiercią i cierpieniem został wyrażony w sposób wyjątkowo ekspresywny.
Munch był nowatorem, inspiratorem nowego prądu – ekspresjonizmu. Jako pierwszy na szeroką skalę zastosował barwną grafikę.
Dzieła Edvarda Muncha
„Chore dziecko” (1886)
„Zazdrość” (1890)
„Śmierć w pokoju chorego” (1893)
„Krzyk” (1893)
„Madonna” (1894)
„Wampir” (1894)
„Pocałunek” (1897)
„Dziewczęta na moście” (1901)
„Autoportret z butelką wina” (1906)
„Gwiaździsta noc” (1923/24)
cykl „Fryz życia” (1923/24)