 |
| Vincent van Gogh - autoportret (1887) |
Vincent Willem van Gogh urodził się w 1853 roku w niewielkiej holenderskiej wiosce. Początkowo uczył się w domu pod opieką guwernantki, jednak już w 1864 r. musiał wyjechać do szkoły z internatem. Rozstanie z rodziną było dla jedenastoletniego chłopca przeżyciem traumatycznym, które pozostawiło ślad w jego psychice na całe życie.
Kiedy ukończył 26 lat, udał się do Hagi, gdzie rozpoczął pracę w galerii marszandów Goupil & Co. W 1873 r. przeniesiono go do oddziału w Londynie, gdzie poznał Eugenie Loyer. Zakochał się w niej i poprosił o rękę, jednak został odrzucony. Był to kolejny cios, który spotęgował jego poczucie osamotnienia. Z woli ojca udał się do Paryża, ale kłopoty osobiste wpłynęły na jego pracę i szybko utracił posadę w galerii. W tym czasie van Gogh odkrywa w sobie religijne powołanie, staje się gorliwym wyznawcą pierwotnego chrześcijaństwa i rozpoczyna studia teologiczne. Studiów nie udaje mu się ukończyć, a kolejne niepowodzenia w życiu osobistym pogrążają go w depresji.
Kiedy słabnie religijny zapał van Gogha, rodzi się potrzeba tworzenia. Kłopoty finansowe uniemożliwiły mu jednak podjęcie kolejnych studiów, w końcu zmusiły do powrotu do rodzinnego domu. Nie zrezygnował jednak z ambicji artystycznych. Zainspirowany dziełami Jeana-Francoisa Milleta stworzył swoje pierwsze prace. Jego obrazy zdobyły sobie uznanie, wróżono mu kolejne sukcesy, niestety dobra passa nie dotyczyła jego życia osobistego. Kolejna nieszczęśliwa miłość wpędziła go w rozpacz. Skłócony z ojcem opuścił rodzinny dom i pojechał do Hagi, by uczyć się malarstwa od Antona Mauve'a.
 |
| Vincent van Gogh „Jedzących kartofle” (kwiecień 1885) |
W 1882 r. rozpoczął się związek van Gogha z Sien Hoornik, byłą prostytutką, którą poznał w Hadze. Już we wrześniu 1883 r. artysta wyjechał do Drenthe, znów samotny i nieszczęśliwy, ponieważ zerwał z kochanką i pokłócił się z Mauvem. Wkrótce po raz kolejny brak pieniędzy zmusił go do powrotu do rodziców. W domu pracował bardzo intensywnie, jego dzieła przedstawiają najczęściej sceny wiejskie, chłopów podczas codziennych zajęć (m.in. kilka wersji „Jedzących kartofle”).
 |
| Vincent van Gogh „Gwiaździsta noc” (1889) |
Po śmierci ojca Vincent znów wyjechał, tym razem do Antwerpii, gdzie zaledwie przez miesiąc studiował na Akademii Sztuk Pięknych. Skłócony z profesorami opuścił uczelnię i udał się do Paryża – przebywał tam jego brat, Theo. Z bratem łączyła go bliska więź, dzięki niemu poznał Russella, Lautreca, Pissarra i Gauguina. Dwaj ostatni zostali jego przyjaciółmi. W pracach z tego okresu, a jest ich ponad 200, można dostrzec pewne wpływy impresjonizmu.
 |
| Vincent van Gogh - Pokój van Gogha w Arles (1888) |
W Paryżu van Gogh zabawił niecałe dwa lata, zmęczony wielkim miastem udał się do Arles. Nadal pracował bardzo intensywnie, tworzył liczne pejzaże, autoportrety, wnętrza, kwiaty (także słynne „Słoneczniki”). W Arles odwiedził go Gauguin – w czasie dwóch miesięcy, które spędzili razem, doszło do wielu kłótni i gwałtownych scen. Jedna z nich stała się legendą. Wzburzony van Gogh najpierw groził Gauguinowi brzytwą, a w końcu sam obciął sobie ucho i zaniósł je do miejscowego domu uciech.
Po tym incydencie artysta trafił do szpitala dla obłąkanych. Na początku następnego roku Albert Aurier opublikował w Paryżu pozytywną recenzję prac van Gogha. Ostatnie miesiące życia malarz spędził w Auvers pod opieką dr Gacheta. Przez siedemdziesiąt dni namalował ponad siedemdziesiąt obrazów, w tym wiele wybitnych.
Vincent van Gogh zmarł 29 lipca 1890 roku, dwa dni po próbie samobójczej. Miał wówczas 37 lat.
Twórczość Vincenta van Gogha
Twórczość van Gogha określa się przeważnie jako postimpresjonistyczną, choć w jego bogatym dorobku widoczne są różne tendencje. Za życia jego prace nie zyskały szczególnego uznania, choć pojawiło się kilka pochlebnych ocen. Artysta sprzedał tylko jedno swoje dzieło. Dziś zaliczany jest do grona najwybitniejszych malarzy w historii sztuki, a jego twórczość miała niebagatelny wpływ na malarstwo XX wieku. W ciągu siedmiu lat pracy van Gogh twórczej zdołał stworzyć 870 obrazów, 150 akwarel oraz liczne rysunki i szkice.
Z 1885 roku pochodzą „Jedzący kartofle”, pierwsze dzieło uznane przez krytyków. W tym okresie artysta chętnie odmalowywał sceny z wiejskiego życia. Ukazywał je w mrocznych barwach, często eksponując kontrast między światłem a mrokiem ciasnych chłopskich izb. Wyraźna zmiana w kolorystyce nastąpiła w czasie podróży do Paryża, gdzie artysta zetknął się z pracami francuskich impresjonistów. W Arles odkrył piękno silnego światła i żywej kolorystyki, to tam powstały słynne „Słoneczniki”. Motyw ten powracał na obrazach van Gogha wielokrotnie. Powtarzanie tych samych elementów jest charakterystyczna cechą twórczości artysty. Tworzył on studia chłopskich twarzy. Inną ważną grupę dzieł stanowią autoportrety, gaje oliwkowe czy cyprysy.
Jako portrecista van Gogh dążył do oddania emocji modela. Samo podobieństwo nie było kwestią najbardziej istotną. W liście do siostry pisał: „Chciałbym malować portrety, które będą wyglądać jak zjawy dla ludzi żyjących sto lat później”.
Ostatnie dzieła malarza są bardziej dynamiczne i ekspresyjne. Pejzaże stają się przejawem uczuć i stanów psychicznych artysty, czasem oddają lęk, innym razem tchną spokojem. Dziwnie powykręcane drzewa, kręgi na wieczornym niebie stwarzają poczucie ruchu statycznej sceny.
Wybrane obrazy Vincenta van Gogha
„Jedzący kartofle” (1885)
„Martwa natura ze słomkowym kapeluszem” (1885)
„Martwa natura z chodakami i naczyniami” (1884)
„Czaszka z palącym się papierosem” (1885/1886)
„Martwa natura: wazon z dwunastoma słonecznikami” (1889)
„Słoneczniki” (1888/1889)
„Trzy słoneczniki w wazonie” (1888)
„Gwiaździsta noc nad Rodanem” (1888)
„Pejzaż z przechadzającą się parą i księżycem” (1890)
„Cyprysy” (1889)
„Pole pszenicy z cyprysami” (1889)
„Biały dom w nocy” (1890)
„Autoportret bez brody” (1889)
„Pole pszenicy z krukami” (1890)