Mit o wojnie trojańskiej to jedna z najważniejszych bohaterskich opowieści Greków. Został on opowiedziany w formie poetyckiej przez Homera w wielkim eposie pt. „Iliada” i stał się natchnieniem dla całej kultury śródziemnomorskiej.
Mit o wojnie trojańskiej - interpretacja
Mit ten przekazuje przede wszystkim etos walki. Pojawiają się tu osobowe wzorce wojowników, wśród których najważniejszymi są postawy Achillesa i Hektora. Mit przenika szacunek dla obu stron konfliktu, docenia się tu zarówno męstwo Greków, jak i Trojan.
Świat męski i jego wartości - przeżycie wojny
Mit o wojnie trojańskiej prezentuje świat męski i istotne dla tego świata wartości: honor, męstwo, biegłość w sztuce walki.
Główną sferą męskiego działania jest wojna, która stanowi tu przeżycie ekstatyczne i doniosłe. Wojna w micie trojańskim ma zupełnie inny wymiar niż współczesne postrzeganie konfliktów zbrojnych. Nie jest wielkim nieszczęściem, ale wręcz wydarzeniem świątecznym. Stanowi ona dla mężczyzn okazję do udowodnienia swojej wartości. Wykazanie się na polu walki jest niezbędnym elementem antycznego wzorca męskości.
Simone Weil - jej interpretacja mitu
Interesującą interpretację mitu trojańskiego przedstawia francuska filozofka, Simone Weil. Zauważa ona bowiem, że najzacieklejsze konflikty zbrojne, podobnie jak wojna Greków z Trojanami, nie mają żadnego celu. Helena spartańska jest tu jedynie pretekstem, natomiast machina wojenna napędza się sama, po kilku latach już nikt nie pamięta bowiem, o co toczy się walka. Wojna jest zatem celem samym w sobie, który nie przynosi niczego poza wielkim zniszczeniem.
Mit o wojnie trojańskiej - motywy
Najważniejsze motywy mitu trojańskiego to:
- motyw porwania,
- walki,
- zwycięstwa,
- przegranej,
- bohaterstwa,
- śmierci za ojczyznę,
- proroctwa zbliżającej się katastrofy.
Bohaterowie mitu o wojnie trojańskiej
Tetyda – boginka morska, matka Achillesa
Peleus – książę tesalski, mąż Tetydy, ojciec Achillesa
Achilles – syn Tetydy i Peleusa, w dzieciństwie matka kąpała go w rzece Styks, żeby jego ciało było odporne na ciosy, trzymała go jednak za piętę, która była jedynym słabym punktem bohatera. Kiedy wybuchła wojna trojańska, matka przebrała Achillesa za kobietę i ukryła na dworze Likomedesa. Odnalazł go tam Odyseusz i nakłonił do udziału w wojnie, ponieważ przepowiednia głosiła, że bez udziału Achillesa Grecy nie wygrają. W czasie walk z Trojańczykami rycerzowi długo dopisywało szczęście. Achilles mocno przeżył śmierć swojego przyjaciela, którego zabił Hektor Patroklosa i w zemście zabił trojańskiego królewicza. Sam zaś zginął od strzały Parysa. Wojska greckie na znak żałoby po Achillesie ostrzygło sobie włosy. Jego kości złożono w złotej urnie i pochowano pod usypanym kurhanem.
Eris – bogini niezgody, zjawiła się na ślubie Tetydy i Peleusa i rzuciła jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”, o które pokłóciły się Hera, Atena i Afrodyta.
Parys – syn Priama, króla Troi. Jego matce przed urodzeniem Parysa śniło się, że urodziła płonącą pochodnię, od której spłonęło całe miasto. Dziecko porzucono więc w lesie, ale przygarnął go pasterz. Parys również został pasterzem i właśnie jego Zeus wyznaczył na sędziego konkursu piękności. Bohater oddał pierwszeństwo Afrodycie, a w zamian miał otrzymać Helenę. Kiedy wygrał igrzyska w Troi i władcy miasta rozpoznali w nim swojego syna, mógł on pojechać, jako królewicz, na dwór króla Menelaosa i porwać jego żonę, Helenę. Stało się to początkiem wojny trojańskiej.
Helena – żona króla Menelaosa, najpiękniejsza kobieta na ziemi, obiecana Parysowi przez Afrodytę i porwana przez trojańskiego królewicza. Stała się ona przyczyną wojny, po śmierci Parysa została wydana za jego brata Deifoba. Przeprowadziła tajemniczymi korytarzami Troi Odyseusza i Diomedesa, którzy wykradli z miasta palladion. Menelaos przebaczył Helenie zdrady. Po śmierci męża rodzina Menelaosa wypędziła ją z Myken. Schroniła się wówczas u swojej przyjaciółki Polikso na wyspie Rodos. Kobieta znienawidziła Helenę, ponieważ jej mąż zginął pod Troją. Pewnego dnia, kiedy żona Menelaosa udała się do kąpieli trzy służące przebrane za Erynie na zlecenie Polikso, związały Helenę i powiesiły ją na drzewie.
Menelaos – król Sparty, mąż Heleny, podczas jego nieobecności Parys porwał Helenę. Menelaos po zdobyciu Troi zamordował jej trojańskiego męża Deifoba i przebaczył żonie.
Agamemnon – naczelny wódz Greków, król Argon i Myken, brat Menelaosa, w dziesiątym roku wojny porwał córkę kapłana Apolla, za co bóg zesłał na obóz Greków zarazę. Agamemnon oddał więc brankę, ale zabrał ulubioną niewolnicę Achillesa Bryzeidę. Wtedy obrażony Achilles na jakiś czas zaprzestał walki, a sprzyjający mu Zeus przeważył szalę zwycięstwa na korzyść Trojan. Po powrocie do domu został zamordowany przez żonę Klitajmestrę i jej kochanka.
Odyseusz – rycerz z Itaki, po śmierci Achillesa dostał jego cudowną zbroję. Razem z Diomedesem wykradł z Troi posąg Ateny, który zapewniał miastu pomyślność. Po wojnie długo tułał się zanim wrócił do żony Penelopy i syna Telemacha.
Ajaks – syn Telamona, Megarejczyk, po śmierci Achillesa chciał dostać jego zbroję, jednak keidy przyznano ją Odyseuszowi, bohater dostał szału i wyrżnął stado baranów, biorąc je za żołnierzy Odyseusza. Kiedy oprzytomniał, popełnił samobójstwa.
Kalchas – wróżbita, stwierdził, że cisza morska uniemożliwiająca wypłynięcie okrętów Greków pod Troję jest wynikiem gniewu Artemidy, którzy domagają się ofiary z córki Agamemnona Ifigenii, przepowiedział również, że wojna będzie trwała dziesięć lat i skończy się zwycięstwem Greków (miało na to wskazywać zachowanie węża, który pojawił się podczas nabożeństwa przed wojenną wyprawą, zjadł on dziewięć wróbli, a następnie skamieniał).
Ifigenia – córka Agamemnona, miała zostać złożona w ofierze Artemidzie, ale w ostatniej chwili bogini ocaliła życie dziewczyny, a zamiast niej poświęcono łanię, Ifigenia zaś została kapłanką Artemidy w Taurydzie.
TROJANIE:
Priam – stary król Troi, zamordowany po zdobyciu miasta przez Greków
Hekabe – żona króla Troi
Parys – syn Hekabe i Priama
Deifob – brat Parysa, po śmierci Parysa ożenił się z Heleną, został zamordowany przez Menelaosa po zdobyciu Troi.
Hektor – syn Priama i Hekabe, najdzielniejszy rycerz Trojan, zabił w pojedynku Patroklosa (przyjaciela Achillesa), a potem sam zginął z rąk syna Tetydy. Achilles zdarł z jego ciała zbroję, przywiązał zwłoki do swojego rydwanu i objeżdżał z nimi mury Troi. Priam udał się do Greka po ciało Hektora, a po jego odzyskaniu wyprawiono uroczystości pogrzebowe, które trwały dwanaście dni. Śmierć Hektora była oznaką zbliżającej się klęski Trojan.
Kasandra – wieszczka trojańska, która przewidziała upadek Troi i przestrzegała rodaków przed wprowadzeniem do miasta drewnianego konia.
Laokon – wróżbita trojański, wraz z dwoma synami nie chciał dopuścić do wpuszczenia konia do miasta, ale z morza wyszły dwa potężne węże, które zadusiły mężczyzn.