Lingwizm - definicja, cechy, przykłady

Lingwizm rozumiany jako jedna z cech postmodernizmu w literaturze i w teorii literatury to cały zespół zjawisk, których centralnym zagadnieniem jest język.

Waga tego problemu doszła do głosu w obrębie strukturalizmu, który opierał się na tak zwanym „zwrocie lingwistycznym”. Polegał on na zwróceniu uwagi przez badaczy nie tyle na to, co przekazuje dzieło literackie, ale w jaki sposób to robi (jakie reguły rządzą jego językiem). Strukturalizm w swoich fundamentach i procesie rozwoju był nieodłącznie związany z językoznawstwem, które stanowiło swoisty wzór dla innych teorii w dziedzinie literatury czy kultury.

Poststrukturalizm – stanowiący jeden z głównych nurtów postmodernizmu – nie porzucił zagadnień języka, a jedynie je przeformułował. Podważył on mianowicie wiarę w istnienie obiektywnego logosu (np. słowa) i całkowicie zerwał łączność między językiem a światem. Jacques Derrida i Paul de Man stwierdzili, że w każdym tekście istnieje pewna sprzeczność pomiędzy jego porządkiem gramatycznym (jak) i logicznym (co), a więc, że „tekst dekonstruuje się sam” – ujawnia swoją nieprzystawalność do rzeczywistości zewnętrznej.

Jeżeli zaś jest właśnie tak, to literatura nie przekazuje żadnej prawdy o świecie, staje się jedynie pewnym odizolowanym dyskursem (sposobem mówienia). Podmiot nie panuje nad owym światem tekstu, ale sam staje się jego wytworem. Jak wskazuje Adam Lipszyc, podmiot zostaje rozpisany na szereg różnych głosów, jego tożsamość ulega rozmyciu. Co więcej, według Paula de Mana, wszystko zostaje sprowadzone do porządku dyskursu, np. etyka jest tylko pewnym językiem, który może zostać zakwestionowany przez inny język.

Lingwizm na gruncie literatury postmodernistycznej oznaczałby zatem jej rezygnację z referencyjności i porzucenie złudzeń mimetyzmu. Literatura staje się niejako światem autonomicznym, traktującym jedynie o własnym języku.

Dojrzała faza postmodernizmu przyniosła z kolei zwrot narratywistyczny, w którym położony został nacisk na to, że każda wypowiedź ma charakter retoryczny – składa się z określonych figur i tropów. W tym sensie literaturą może być zarówno tekst naukowy, poetycki, jak i historiograficzny, jeśli tylko zostanie umieszczony w określonym kontekście.

Praktykę taką odnajdujemy na gruncie literatury postmodernistycznej, która staje się lingwistyczną grą z różnymi tekstami.

Polecamy również:

  • Intertekstualność - definicja, cechy, przykłady

    Intertekstualność to, według Ryszarda Nycza, jeden z najważniejszych wyróżników literatury postmodernistycznej. Najogólniej można określić to zjawisko jako taki sposób ukształtowania dzieła, dzięki któremu wchodzi ono w różnorodne związki z innymi tekstami nie tylko... Więcej »

  • Ludyczność - definicja, cechy, przykłady

    Ludyczność (od łac. ludus, czyli „gra”, „zabawa”) jest charakterystyczną właściwością literatury postmodernistycznej, wynikającą z zatarcia granicy pomiędzy sztuką wysoką a literaturą popularną. Więcej »

  • Eklektyzm - definicja, cechy, przykłady

    Eklektyzm to przejaw postmodernistycznego zaburzenia relacji pomiędzy sztuką elitarną i kulturą masową. Właściwość ta sprawia, że w dziele funkcjonują obok siebie na równych prawach elementy zaczerpnięte z popkultury i z wysokiej tradycji literackiej. Więcej »

  • Happening literacki - definicja, założenia, przykłady

    Happening (od ang. happen – wydarzyć się), według „Słownika terminów literackich”, jest wydarzeniem artystycznym polegającym na zaaranżowaniu spektaklu, podczas którego dochodzi do spontanicznych aktów twórczych (literackich, teatralnych, muzycznych czy plastycznych). Więcej »

  • Autotematyzm - definicja, założenia, przykłady

    Autotematyzm nie jest zjawiskiem nowym e w literaturze, można powiedzieć, że tendencja ta istniała niejako od zawsze, jednak termin „autotematyzm” został wprowadzony do teorii literatury dopiero w XX wieku, na gruncie polskim jego autorem był Artur Sandauer. Zjawisko to było szczególną cechą tak... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 4 + 4 =
Ostatnio komentowane
ess
• 2024-12-04 18:43:47
Ciekawe i pomocne
• 2024-12-03 20:41:33
nie jaja nie
• 2024-11-30 20:37:38
pragnę poinformować iż chodziło mi o schemat obrazkowy lecz to co jest napisane nie j...
• 2024-11-28 16:29:46
ciekawe, oczekiwałem tylko kraj-stolica. miłe zaskoczenie ;)
• 2024-11-20 18:11:07