Autotematyzm to zjawisko literackie polegające na otwartym podejmowaniu przez dzieło refleksji metatekstowej, a więc dotyczącej samego tekstu. Innymi słowy – z autotematyzmem mamy do czynienia w sytuacji, gdy tekst mówi o samym sobie.
Nie jest to zjawisko nowe w literaturze, można powiedzieć, że tendencja ta istniała niejako od zawsze, jednak termin „autotematyzm” został wprowadzony do teorii literatury dopiero w XX wieku, na gruncie polskim jego autorem był Artur Sandauer. Zjawisko to było szczególną cechą tak zwanej „nowej powieści” francuskiej („nouveau roman”), która rezygnowała z tradycyjnej fabuły i przedstawiała sam proces tworzenia dzieła. Istotnym przykładem zastosowania autotematyzmu jako głównego zabiegu organizującego całą powieść jest również utwór Andre Gide’a „Fałszerze”.
Autotematyzm to także ważna cecha literatury postmodernistycznej. Może on przybrać różnorodne formy. Pisarz może wprowadzać do swojego dzieła (zwłaszcza prozatorskiego) rozbudowane refleksje na temat powstawania utworu (np. „Podróż ludzi Księgi” Olgi Tokarczuk, „Pierwsza miłość i inne opowiadania” Pawła Huellego, „Spis cudzołożnic” Jerzego Pilcha, „Tarot paryski” Manueli Gretkowskiej) lub cała powieść może przybierać postać rozważań metaliterackich równoległych do wątku fabularnego (np. „Tryby” Magdaleny Tulli).
Wyrazem autotematyzmu są także zabiegi deziluzyjne, które demaskują fikcyjny charakter świata przedstawionego. W tej sytuacji dzieło staje się swoistą grą konwencji i nie odnosi się do rzeczywistości (nie pozoruje mimetyzmu). Przykładem takiego rodzaju autotematyczności jest pisarstwo Johna Bartha czy późna twórczość Teodora Parnickiego („Zabij Kleopatrę”, „Inne życie Kleopatry”, „Muza dalekich podróży”), w której mamy do czynienia z wyraźną historiograficzną metafikcją (konstruowanie alternatywnej wersji dziejów). Mówiąc słowami Briana McHale’a, pojawia się tu przejście od problematyki poznawczej na poziom rozważania samej możliwości zaistnienia powieści (i historii). Parnicki uprawia zatem „powieść w toku” (określenie Anny Łebkowskiej), której przedmiotem jest wielka dyskusja postaci literackich nad procesem powstawania powieści. Jednocześnie mamy tu do czynienia ze swoistą grą pomiędzy literaturą, historią i biografią autora.
Żonglowanie konwencjami i ujawnianie fikcyjności to również cecha utworów Huberta Adamowskiego („Podróż do ostatniej strony”), Krzysztofa Vargi („Pijany anioł na skrzyżowaniu”, „45 pomysłów na powieść”) czy Nataszy Goerke („Fractale”).