Happening literacki - definicja, założenia, przykłady

Happening (od ang. happen – wydarzyć się), według „Słownika terminów literackich”, jest wydarzeniem artystycznym polegającym na zaaranżowaniu spektaklu, podczas którego dochodzi do spontanicznych aktów twórczych (literackich, teatralnych, muzycznych czy plastycznych).

Happening posiada wprawdzie określony scenariusz, jednak jest on traktowany w sposób bardzo swobodny. Wykonawcami widowiska często nie są zawodowi aktorzy, ale amatorzy. Każda realizacja happeningu ma charakter jednorazowy, jest więc wydarzeniem wyjątkowym. Dużą rolę odgrywają tu improwizacje i przypadek. Publiczność nie spełnia jedynie roli biernej widowni, ale współtworzy spektakl – krzesła często ustawione są na scenie, a odbiorcy mogą uczestniczyć w wydarzeniach. Forma ta ma charakter otwarty i eklektyczny.

Jako osobna dziedzina artystyczna happening ukształtował się na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Jego źródłem był – z jednej strony – teatr, zwłaszcza ten opierający się na improwizacji, np. commedia dell’arte, ale też współczesny teatr absurdu, z drugiej zaś –  działania awangard z początku XX wieku i widowiska plastyczne przedstawiające na żywo proces powstawania dzieła, np. Yvesa Kleina.

Pierwszy happening stanowiło widowisko Allana Kaprowa pt.: „18 Happenings in 6 parts”, wystawione w 1959 roku w Nowym Jorku. Inni znani twórcy happeningu na świecie to np.: John Cage, Wolf Vostell, George Brecht czy Robert Morris.

W Polsce wielkim mistrzem happeningu był Tadeusz Kantor, który w 1955 roku założył teatr Cricot 2. Międzynarodową sławę zyskał dzięki przedstawieniu „Umarła Klasa” (1975). Lata 80. to czas ogromnych sukcesów jego happeningów w całej Europie („Wielopole, Wielopole”, „Niech sczezną artyści”, „Nigdy tu już nie powrócę”). Inni polscy twórcy happeningów to Włodzimierz Borowski czy Waldemar Frydrych.

Happening doskonale wpisuje się w filozofię postmodernistyczną, łączy bowiem gatunki wysokie i niskie, realizuje formułę dzieła otartego, ma charakter eklektyczny, zakłada duży udział odbiorcy w kreacji sztuki, stanowi rodzaj gry z tradycyjnymi oczekiwaniami.

Polecamy również:

  • Intertekstualność - definicja, cechy, przykłady

    Intertekstualność to, według Ryszarda Nycza, jeden z najważniejszych wyróżników literatury postmodernistycznej. Najogólniej można określić to zjawisko jako taki sposób ukształtowania dzieła, dzięki któremu wchodzi ono w różnorodne związki z innymi tekstami nie tylko... Więcej »

  • Ludyczność - definicja, cechy, przykłady

    Ludyczność (od łac. ludus, czyli „gra”, „zabawa”) jest charakterystyczną właściwością literatury postmodernistycznej, wynikającą z zatarcia granicy pomiędzy sztuką wysoką a literaturą popularną. Więcej »

  • Eklektyzm - definicja, cechy, przykłady

    Eklektyzm to przejaw postmodernistycznego zaburzenia relacji pomiędzy sztuką elitarną i kulturą masową. Właściwość ta sprawia, że w dziele funkcjonują obok siebie na równych prawach elementy zaczerpnięte z popkultury i z wysokiej tradycji literackiej. Więcej »

  • Autotematyzm - definicja, założenia, przykłady

    Autotematyzm nie jest zjawiskiem nowym e w literaturze, można powiedzieć, że tendencja ta istniała niejako od zawsze, jednak termin „autotematyzm” został wprowadzony do teorii literatury dopiero w XX wieku, na gruncie polskim jego autorem był Artur Sandauer. Zjawisko to było szczególną cechą tak... Więcej »

  • Parodia - definicja, cechy, przykłady

    Parodia jest zjawiskiem literackim o bardzo długiej tradycji, sięgającej czasów starożytnych. Dziełem inicjującym tę formę była „Gigantomachia” z V w. p. n. e. autorstwa Hipponaksa z Efezu i Hegemona z Tazos. Słynni parodyści w dziejach literatury to Francois Rabelais, Miguel de Cervantes czy... Więcej »

Komentarze (1)
Wynik działania 4 + 2 =
blood
2018-03-07 13:16:36
ok
Ostatnio komentowane
Ciekawe i pomocne
• 2024-12-03 20:41:33
nie jaja nie
• 2024-11-30 20:37:38
pragnę poinformować iż chodziło mi o schemat obrazkowy lecz to co jest napisane nie j...
• 2024-11-28 16:29:46
ciekawe, oczekiwałem tylko kraj-stolica. miłe zaskoczenie ;)
• 2024-11-20 18:11:07
A jeśli trójkąt równoramienny jest jednocześnie prostokątny to który bok jest domy�...
• 2024-11-17 07:46:27