Groteskowy jest świat przedstawiony w „Tangu”. Nowoczesność, wolność, swoboda przybierają tu absurdalne rozmiary. Jak przejawia się groteska w "Tangu"? Poniżej wyjaśniamy.
Groteskowość "Tanga" - jej przejawy
Dorośli łamią wszelkie normy
Rodzice Artura złamali już wszelkie normy, jakie były do złamania, zniszczyli wszelkie konwenanse, zupełnie odcięli się od przeszłości. Ich wolność stała się zniewoleniem, obowiązkiem, przymusem narzuconym wszystkim ludziom. Paradoksalnie, młode pokolenie buntuje się przeciwko niemożności buntu. Zdesperowany Artur krzyczy:
(…) Buntować się przeciwko wam? A kto wy jesteście? Bezkształtna masa, amorficzny stwór, zatomizowany świat, tłum bez formy i konstrukcji. Waszego świata już nie można nawet rozsadzić. Sam się rozlazł (…).
Rzeczywistość w "Tangu" odwrócona do góry nogami
Rzeczywistość została postawiona do góry nogami (tzw. motyw świata na opak). Młody Artur broni starego porządku, a stara babcia zachowuje się jak nastolatka. Wokół panuje kompletny bałagan, w salonie stoi katafalk (od 10 lat). Przypadkowe przedmioty, takie jak bryczesy czy klatka na ptaki, dają efekt bylejakości, chaosu. Zachowanie Edka (i nie tylko) nie przystaje do wyobrażeń o inteligenckim domu. Eleonora jawnie romansuje z dziwnym gościem, a jej mąż przymyka na to oko.
Niejednorodność nastroju i stylu
Groteskowość „Tanga” przejawia się także w niejednorodności nastroju i stylu. Scena śmierci, która powinna być poważna, smutna, wzruszająca, jest tak samo absurdalna i komiczna jak pozostałe, i to głównie za sprawą umierającej babci, która do końca zachowuje się niepoważnie:
(…) Nie rozumiem was. Jesteście tacy inteligentni, a jak tylko człowiek chce zrobić coś tak zwyczajnego jak zgon, to wszyscy się dziwią. Co za ludzie! (…),
po czym zaczyna się głośno śmiać.
Na to pomieszanie stylów zwraca uwagę Ewa Wiegandt:
(…) Budowanie świata na opak, paradoksalnego, przeczącego zdrowemu rozsądkowi; nieadekwatność sytuacji i wypowiedzi (sytuacje serio, dialogi komiczne bądź na odwrót); zderzanie stylów wysokich i niskich (np. stylizacji biblijnej w wypowiedzi Artura w akcie III i potocznej rozmowy) (…).
Rola Groteski w "Tangu"
Groteska jest nie tylko środkiem do osiągnięcia komizmu czy szokującego efektu jak w eksperymentach Stomila. Jej zasadnicza rola sprowadza się do udzielenia odbiorcy przestrogi. W ten wyolbrzymiony, karykaturalny sposób autor stara się pokazać, do czego prowadzi burzenie porządku moralnego. Łamanie wszelkich zakazów nie skutkuje wolnością, ale do jeszcze większym zniewoleniem. Artur zarzuca rodzicom:
Zatruliście tą swoją wolnością pokolenia w przód i wstecz.
„Tango” w groteskowy sposób ukazuje narodziny anarchii, która wyłania się właśnie z nadmiaru wolności. Taka sytuacja ułatwia przejęcie władzy Edkowi, symbolizującemu tu rządy totalitarne, oparte na pełnym podporządkowaniu jednostek rządom przemocy.