Streszczenie
Państwem o nazwie Tomania zarzyna rządzić Adenoid Hynkel, który ma ambicja zawładnięcia całego świata i podporzadkowania go sobie. Przeszkadza mu w tym jeden z krajów sąsiadujących – Austerlich. Dyktator planuje przeprowadzić na sąsiada inwazję, jednak brakuje mu tego środków finansowych. Próbuje wejść w układ z bankierami żydowskiego pochodzenia, jednak odmawiają mu oni pomocy. Gdy Hynkel nie może uzyskać od nich pożyczki, poprzysięga zemstę całemu narodowi żydowskiemu. Zawiera także sojusz z innym dyktatorem Benzino Napalonim, przywódcą Bacterii. Rozpoczynają się represje, zostaje nimi dotknięty nawet fryzjer, który przypomina Adenoida. Jego zakład zostaje spalony, a sam mężczyzna trafia do obozu koncentracyjnego. Któregoś razu udaje mu się stamtąd uciec w przebraniu dyktatora. W międzyczasie Hynkel spędza czas na polowaniu na kaczki. Zupełnie przypadkiem aresztuje go policja, a jego miejsce u władzy zajmuje przebrany w dyktatorski mundur fryzjer. Podczas zgromadzeń publicznych mężczyzna zaczyna wygłaszać mowy o charakterze pokojowym.
Geneza i założenia
Dyktator był pierwszym filmem dźwiękowym, zrealizowanym przez Charlesa Chaplina. Ukazał się w 1940 roku i prezentował satyryczne ujęcie postaci Adolfa Hitlera i Benito Mussoliniego. Ośmieszał także całą ideologię faszyzmu.
Inspiracją dla Chaplina było jego podobieństwo fizjonomiczne do Hitlera, zauważone przez przyjaciela reżysera – Alexandra Kordę.
Problematyka
Charles Chaplin był niezwykle zaangażowanym społecznie twórcą. Z uwagą śledził bieżące wydarzenia na świecie, a poruszony niektórymi z nich – tworzył scenariusze i utwory literackie. W filmie postanowił w satyryczny sposób przedstawić niewyobrażalne zło, uosabiane przez Adolfa Hitlera – próbuje nieco przyswoić je społeczeństwu – pytanie tylko czy wypada nam się z tego śmiać. W pewnym sensie śmiech można uznać tu za terapię, odtrutkę na trudną problematykę.
Podobno bezpośrednim impulsem do wyreżyserowania Dyktatora był fakt, że na terenie III Rzeszy zakazano pokazywania obrazów Chaplina, zostały objęte ścisłą cenzurą. Artysta postanowił zareagować w typowym dla siebie stylu. Film powstał w latach trzydziestych, które były szczególnie niekorzystne dla tego typu produkcji i wymagały od Chaplina dużej odwagi. Wiele lat później miał wyznać, że gdyby znał późniejsze zasady postepowania nazistów (jak np. stworzenie obozów koncentracyjnych), nie byłby w stanie nakręcić Dyktatora, śmiejąc się i kpiąc ludobójcze maniactwo Niemców.
Wierność postaci
Charles Chaplin był znany ze swojego perfekcjonizmu – by jak najrzetelniej sparodiować osobę Hitlera, przez długi czas studiował jego postawy w niemieckich kronikach filmowych. Zorganizował nawet kilka przedpremierowych pokazów, na które zaprosił swoich znajomych. Potem jeszcze kilka razy przerabiał dzieło, by mieć pewność, że w 1940 roku będzie w każdym calu perfekcyjne.
Satyryczne przekształcenia
Osobom i miejscom ze scenariusza odpowiadają następujące faktyczne:
Tomania – Niemcy
Bacteria – Włochy
Austerlich – Austria
Adenoid Hynkel – Adolf Hitler
Benzino Napaloni – Benito Mussolini
Hering – Hermann Goring
Gębacz – Joseph Goebbels
 |
| Charles Chaplin w roli Adolfa Hitlera/www.wikipedia.org.pl |