Wincenty Witos - biografia, zasługi

Wincenty Witos przyszedł na świat 21.01.1874 roku w Wierzchosławicach, na terenie zaboru austriackiego. Pochodził z biednej chłopskiej rodziny, posiadającej jedynie niewielkie gospodarstwo. Z powodu owych trudności młody Witos uczył się jedynie w lokalnej szkole elementarnej.

Stosunkowo prędko zainteresował się polityką, od 1895 roku angażując się w działalność Stronnictwa Ludowego. Powoli coraz bardziej doceniany przez swoich współpracowników piął się powoli po szczeblach kariery, w 1903 roku wchodząc w skład władzy partii, zaś od 1908 będąc posłem w Sejmie Galicyjskim. Funkcję tą sprawował aż do wybuchu I wojny światowej. Witos jako polityk PSL kładł główny nacisk na poprawę położenia chłopów, przeprowadzanie odpowiednich reform rolnych, które poprawiłby sytuację na wsi i polepszenie doli polskiego chłopa, przy jednoczesnych naciskach patriotycznych. Do jego zasług należy niewątpliwie przyczynienie się do szybkiego rozwoju wsi, jak również pośrednio przyswajania nowych idei.

Od 1914 roku był przewodniczącym PSL „Piast”, jednego z odłamów powstałych po rozpadzie PSL. Przez całą I wojnę światową aktywnie angażował się w dążenia niepodległościowe, wspierając zwłaszcza stanowisko Piłsudskiego i jego Legionów. W październiku 1918 roku stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie – jednego z pierwszych ośrodków władzy polskiej.

Od 1919 roku był posłem na Sejm Ustawodawczy. Podczas wojny polsko – bolszewickiej działal na rzecz armii, starał się zaktywizować chłopów i namówić ich do wstępowania do wojska (z różnym skutkiem). Od lipca 1920 stanął na czele Rządu Obrony Narodowej. Jako szef rządu sprawował tą funkcję aż do września 1921 roku.

Podczas chaotycznych rządów sejmowych z lat 1922 – 1926 został mianowany premierem w roku 1923 (koalicja Chjeno-Piasta, rozpadła się jeszcze w tym samym roku) i maju 1926 roku, tuż przed zamachem. Jego rządy jako premiera charakteryzowały się dosyć dużym chaosem panującym w Sejmie, gwałtownymi zmianami u steru władzy i kryzysem politycznym.

Po przewrocie majowym stanął w opozycji do Piłsudskiego, w latach 1926 – 1929 doprowadzając do zbliżenia partii centrowych i lewicowych. Rezultatem owych rozmów i sojuszy było powstaniw w roku 1929 nowego bloku politycznego – Centrolewu. Tu jednak zareagowała władza sanacyjna, dla której tak silna koalicja była realnym zagrożeniem. 9.09.1930 roku został niespodziewanie aresztowany i postawiony przed sądem (procesy brzeskie). W ich wyniku został skazany na półtorej roku więzienia i 3 lata pozbawienia praw publicznych. Wyeliminowało go to praktycznie z życia politycznego. Witos nie poddał się karze i udał się na emigrację, z której powrócił dopiero po ogłoszonej  w roku 1939 amnestii.

W czasie II wojny światowej internowany przez Niemców, przebywał pod obserwacją. Po wyzwoleniu został uznany przez komunistów za niegroźnego, a nawet za przydatny element w grze politycznej, stąd też propozycja objęcia przez niego wysokich stanowisk w KRN lub TRJN. Ze względu na zły stan zdrowia nie był do tego zdolny. Jego ostatnim dokonaniem była ponowna reaktywacja PSL. Już wkrótce potem zmarł w Krakowie, 31.10.1945 roku.