Traktat pokojowy z Turcją (1920) - postanowienia

Turcja przyłączyła się do I wojny skuszona perspektywami odbudowy dawnej strefy wpływów, między innymi dawnych terytoriów utraconych na rzecz Rosji i terenów zajmowanych przez Imperium Brytyjskie. Rzeczywistość prędko zweryfikowała tureckie ambicje, okazało się bowiem, że państwo to jest za słabe i nie stanowiło równorzędnego przeciwnika dla wojsk Ententy. W roku 1918 Turcja została, podobnie jak pozostałe Państwa Centralne, zmuszona do kapitulacji i zawieszenia broni.

Do podpisania traktatu pokojowego z Turcją doszło 10.08.1920 w Sevres. Najbardziej bolesne dla Turcji były oczywiście rozległe straty terytorialne. Praktycznie całe terytorium tureckie na Półwyspie Arabskim zostało oddane w zarząd międzynarodowy, w praktyce zaś – podzielone pomiędzy Anglię i Francję. Turcja została ograniczona do swoich posiadłości w Azji mniejszej. Na dodatek traciła ona na rzecz Grecji Trację i półwysep Gallipoli. Cieśniny czarnomorskie zostały zdemilitaryzowane i oddane pod zarząd międzynarodowy. Turcja została oczywiście zmuszona do wypłacenia dużych kontrybucji wojennych, a jej armia i flota zostały poważnie zredukowane. Zabroniono jej posiadania lotnictwa wojskowego i ciężkiego sprzętu.

Losy traktatu pokojowego z Turcją znacznie różnią się jednak od pozostałych umów z pokonanymi Państwami Centralnymi. Już wkrótce po podpisaniu traktatu w Sevres doszło do zamachu stanu i obalenia sułtana, a Turcja stała się republiką rządzoną przez „młodych Turków”, z Mustafą Kemalem na czele. Wkrótce doszło też do wojny z Grecją o tereny przyznane jej w traktacie, którą to wojnę udało się Turcji zdecydowanie wygrać. W związku z tak szerokimi zmianami traktat w Sevres nigdy nie wszedł w życie. Doszło do jego rewizji i w roku 1923 w Lozannie podpisano nową wersję traktatu. Turcja zachowała Anatolię i Trację, doszło do szeroko zakrojonej wymiany ludności pomiędzy Grecją a Turcją. Jednocześnie też „młodzi Turcy” zaczęli powolny proces reformowania i „europeizacji” państwa tureckiego.