Liga Narodów - historia, cele, osiągnięcia, struktura

Jeszcze w czasie trwania I wojny światowej przywódcy państw Ententy rozważali zaproponowane przez prezydenta USA plany utworzenia organizacji międzynarodowej, która angażowałaby wszystkie ważniejsze potęgi światowe. Istnienie takiej „światowej rady” miało zapobiec wybuchowi kolejnej wojny światowej, zarówno dzięki możliwości szybkich konsultacji politycznych, jak i bardziej bezpośrednim działaniom, jak różnorakie ekonomiczne embarga czy nawet interwencja zbrojna. Rozmowy na ten temat toczyły się praktycznie przez cały rok 1918.

Do projektu utworzenia takiej organizacji powrócono w roku 1919, w czasie prac nad traktatem wersalskim. Wtedy też sprzymierzonym państwom udało się ustalić szczegóły struktury nowej organizacji, jej statut i założenia. Ostatecznie statut Ligi Narodów został włączony do traktatu wersalskiego i jako taki został podpisany 28.06.1919 roku.

Organizacja Ligii opierała się na trzech organach – Zgromadzeniu wszystkich członków, Sekretariacie i Radzie. Kluczowe znaczenie miała zwłaszcza Rada Ligii Narodów, złożona z 9 członków, z których część była stała, część zaś okresowa. Stanowisko stałych członków Rady miały początkowo cztery wielkie państwa Ententy, czyli Wielka Brytania, Francja, Włochy i Japonia. Okresowi członkowie Rady byli okresowo wymieniani co trzy lata. Sekretariat zajmował się ustalaniem budżetu, porządku obrad i ważnych spraw dotyczących działania Ligii, z kolei Zgromadzenie stanowiło odpowiednik „sejmu” Ligii, gdzie każde państwo posiadało jeden głos. Kluczowym celem Ligii było zapobieganie wybuchowi nowych konfliktów zbrojnych na świecie, jak również próba interwencji i wygaszenia wojen już trwających.

W szczytowym okresie rozwoju Ligii liczyła ona 58 członków. Wielkim ciosem dla jej struktur było  - co wydaje się dosyć paradoksalne – odstąpienie Stanów Zjednoczonych od uczestnictwa w Lidze. Początkowo członkami Ligii nie były też państwa pokonane w I wojnie światowej, jak np. Niemcy, nie przyjęto też do niej ZSRR. Wszystkie te państwa zgłaszały swój akces dopiero w późniejszych latach. W czasie działania Ligii dochodziło także do zmniejszenia liczby jej członków, zarówno z powodu dobrowolnego odejścia (III Rzesza, Chile i wiele państw południowoamerykańskich), jak i usunięcia ze względu na pogwałcenia jej przepisów (m.in. ZSRR). Liga przestała formalnie funkcjonować po wybuchu II wojny światowej, ale formalne rozwiązanie nastąpiło dopiero w roku 1946. Jej struktury i sprawy zostały wtedy wchłonięte przez nową organizację – ONZ.