Bitwa pod Gallipoli - przyczyny, opis, skutki

Jednym z mniej znanych epizodów I wojny światowej były walki prowadzone przez Wielką Brytanię i Rosję przeciwko Turcji, która to przyłączyła się do obozu Państw Centralnych w roku 1914. Decyzja ta wynikała zarówno ze wspólnych interesów Niemiec i Turcji, brytyjskiej okupacji formalnie tureckiego Egiptu, jak również obiecanego wsparcia niemieckiego dla ottomańskiego imperium. Sytuacja ta zmieniła na niekorzyść  położenie Brytyjczyków, bowiem Turcja mogła teoretycznie zagrażać jej koloniom. Jednocześnie zaś Turcja była uważana za najsłabszego z sojuszników Niemiec. Wyeliminowanie jej z wojny pozwoliłoby na znaczne ułatwienie prowadzenia wojny, możliwe też byłoby przejęcie strategicznie ważnych Cieśnin Czarnomorskich. Stąd też w połowie roku 1915 brytyjskie dowództwo opracowało śmiały plan ataku na Turcję. Brytyjska armia miała dokonać desantu morskiego na półwyspie Gallipoli, później zaś w szybkiej kampanii zająć turecką stolicę. Jednym z autorów planu i jego wielkich entuzjastów był Winston Churchill.

Okazało się jednak, że projekt operacji był od początku źle przygotowany, nie uwzględniał on warunków naturalnych, ukształtowania terenu ani pozycji obronnych przeciwnika. Z tego też powodu inwazja, rozpoczęta 25.05.1915 roku, została w zasadzie w pierwszych dniach ograniczona do niewielkiego terenu wzdłuż plaż. Większość żołnierzy brytyjskich walczących pod Gallipoli stanowili Australijczycy i Nowozelandczycy, dla których bitwa ta jest ważnym symbolem narodowym. Planowana na szybką kampanię operacja prędko przerodziła się w długotrwałe i krwawe walki pozycyjne, w czasie których żołnierze Ententy nie byli w stanie przełamać pozycji tureckich, sami zaś ponosili straty z powodu upałów i braków w zaopatrzeniu. Ostatecznie, po pół roku bezowocnych zmagań, w grudniu 1915 roku zapadła decyzja o ewakuacji wojsk spod Gallipoli. Operacja kosztowała Ententę dziesiątki tysięcy zabitych i rannych, a nie przyniosła praktycznie żadnych rezultatów, stając się jedną z najbardziej nieudanych operacji Wielkiej Wojny. Jednocześnie zaś zwycięstwo znacznie zwiększyło morale armii tureckiej. Z drugiej strony walki prowadzone przez ANZAC (czyli korpus Australijczyków i Nowozelandczyków) stały się dla tych państw częścią mitu narodowego i powodem do dumy.