Romuald Traugutt urodził się 16.01.1826 roku w Szostakowie, na terenie obecnej Białorusi. W młodym wieku starał się dostać na studia, nie udało mu się jednak dopiąć swego. Wobec tego postanowił wstąpić do armii rosyjskiej i tam rozpocząć karierę. Nie było to zresztą zjawisko całkowicie nietypowe dla tamtej epoki, wielu Polaków decydowało się na taką ścieżkę, mimo społecznego ostracyzmu.
Młody Traugutt, jako podoficer został wysłany na Węgry w czasie Wiosny Ludów i uczestniczył tam w tłumieniu powstania węgierskiego. Za ową kampanię został odznaczony Orderem Świętej Anny. Później uczestniczył również w wojnie krymskiej. W roku 1862 roku został zwolniony z armii z powodu ogólnie złej kondycji fizycznej.
Po wybuchu powstania styczniowego początkowo nie chciał się do niego przyłączyć, później jednak uległ namowom i od kwietnia 1863 roku dowodził oddziałami powstańczymi. W czasie walk powstańczych poznał i zaprzyjaźnił się z Elizą Orzeszkową, która pomogła mu później przedrzeć się do Warszawy. 15.08 Traugutt został awansowany na generała i wysłany do Paryżu w celu uzyskania poparcia dla powstania, wobec niepowodzenia misji wrócił do kraju. 18.10 został mianowany dyktatorem powstania.
Traugutt próbował zreformować siły powstańcze, przekształcając je z małych oddziałów partyzanckich w duże korpusu. Starał się też w miarę możliwości o zwiększenie ilościowe i jakościowe ich uzbrojenia. Wprowadzał wojskową dyscyplinę i karność w oddziałach. Starał się również walczyć o przyciągnięcie chłopów do powstania, nakazując jak najszersze kolportowanie uchwał o uwłaszczeniu.
Romuald Traugutt został aresztowany przez carskie władze 11.04.1864, wraz z większą częścią swoich współpracowników. Wyrok mógł być tylko jeden, zwłaszcza z powodu dawnej służby w wojsku rosyjskim. Traugutt został zdegradowany i skazany na karę śmierci, wyrok wykonano 5 sierpnia.
