Zabór austriacki - charakterystyka (gospodarka, szkolnictwo, przemysł i in.)

Zabór austriacki wyróżniał się na tle pozostałych dwóch zarówno specyficzną sytuacją społeczną, jak i gospodarczą. Charakterystyczne na tych ziemiach było odmienne podejście do spraw polskości i patriotyzmu, który nie był tępiony, tak jak było to w Rosji czy Prusach, ale jedynie kontrolowany. W zamian za postawę wiernopoddańczą władze austriackie zostawiły Galicji dużą swobodę i dopuszczały Polaków na najwyższe nawet urzędy. Autonomia galicyjska, uformowana ostatecznie w latach 60. i 70. XIX wieku, pozwoliła na swobodny rozwój polskiej kultury na tych terenach i stanowiła schronienie dla wielu działaczy niepodległościowych, jak również różnych twórców.

Ze wszystkich ziem zabranych Rzeczpospolitej po jej upadku w roku 1795 zabór austriacki wyróżniał się najsłabszym stopniem rozwoju. Uwłaszczenie chłopów odbyło się w roku 1848, w dosyć chaotyczny sposób i bezpośrednio z powodu wybuchu niepokojów i rewolucji, będących częścią Wiosny Ludów. Stąd też duże niedopracowanie tej reformy. Na terenie Galicji dominowały niewielkie gospodarstwa, z których ciężko było wyżywić nawet rodzinę właścicieli. Jednocześnie duża część ziem została w rękach dawnych panów, a władze austriackie celowo starały się dalej skłócać chłopstwo i ziemiaństwo, stawiając się w wygodnej roli arbitra kwestii spornych (jak np. sprawa serwitutów). W rezultacie wieś galicyjska aż do początku XX wieku była uważana za symbol biedy i zacofania (słynne powiedzenie „bieda galicyjska").

W Galicji przez bardzo długi czas nie rozwijał się też przemysł, a rejon ten pozostawał w cieniu Czech, będących przemysłowym sercem Cesarstwa. Istniał tu jedynie niewielki przemysł wydobywczy różnego rodzaju kopalin. Sytuacja zmieniła się w latach 50. XIX wieku, kiedy to w wyniku wynalezienia przez Ignacego Łukasiewicza lampy naftowej doszło do wzrostu zapotrzebowania na ropę naftową i rozwoju lokalnego wydobycia, w rejonie Gorlic i Krosna. Z czasem wydobycie ropy naftowej stało się największą gałęzią przemysłu galicyjskiego.

W kwestii oświaty władze austriackie swobodnie podchodziły do kwestii używania języka polskiego jako wykładowego. Stąd też szeroki i swobodny rozwój polskich uczelni. Wielką rolę odgrywały polskie uniwersytety we Lwowie i Krakowie; w roku 1872 (oficjalne otwarcie 1873) powstała też w Krakowie Akademia Umiejętności, grupująca wybitnych przedstawicieli nauki. Z drugiej strony jednak na słabym poziomie stało cały czas szkolnictwo na wsiach i w małych miejscowościach, a procent analfabetów był duży.