Przemysł lekki na świecie - definicja

Pod pojęciem przemysł lekki rozumiemy te gałęzie i branże przemysłu, które zajmują się produkcją artykułów masowego użytku, w tym zwłaszcza tkanin (przemysł włókienniczy), odzieży (przemysł odzieżowy) oraz obuwia (przemysł skórzany). Zazwyczaj jako przemysł lekki uważane są również przemysł spożywczy, szklany i ceramiczny (te dwa ostatnie w gałęziowo-branżowej klasyfikacji działalności przemysłowej zaliczane są do przemysłu mineralnego). Są one z reguły mniej kapitałochłonne, a odbiorcami ich  produkcji są często gospodarstwa domowe i ich członkowie, nie zaś inne zakłady przemysłowe. Wśród firm działających w branżach: przemysłu odzieżowego, skórzanego i spożywczego obok międzynarodowych gigantów (Nestle, czy Kraft Foods) wiele jest przedsiębiorstw względnie niewielkich (czasami firm rodzinnych). Produkują one wyroby niszowe oraz są w stanie z większą niż w przypadku dużych fabryk elastycznością dostosowywać się do zmieniających się gustów odbiorców. Z reguły też ich niekorzystne oddziaływanie na środowisko jest mniejsze niż w przypadku gałęzi przemysłu określanych jako przemysł ciężki (hutnictwo, przemysł chemiczny i elektromaszynowy).

Najważniejszą gałęzią przemysłu lekkiego w przeszłości i dzisiaj jest przemysł włókienniczy (zwany też przemysłem tekstylnym). Przetwarza on surowce pochodzenia zwierzęcego (wełnę, jedwab) i roślinnego (naturalne włókno bawełny, juty, lnu i innych roślin włóknistych) na włókna, tkaniny i dzianiny użytkowe. Od końca XIX wieku opracowano też metody przemysłowego wytwarzania wielu włókien sztucznych (wiskozy/sztucznego jedwabiu produkowanej z celulozy drzewnej oraz uzyskiwanych przez polimeryzację związków organicznych włókien poliestrowych - elana, poliamidowych – nylon, kevlar, akrylowych – nilana, czy poliuretanowych – lycra/spandex). Produkcją włókien sztucznych zajmują się zakłady przemysłu chemicznego; zakłady przemysłu włókienniczego przetwarzają je na tkaniny użytkowe.
Przed rewolucją przemysłową włókna i tkaniny wyrabiano w warsztatach rzemieślniczych (tkackich, przędzalniczych) i manufakturach. Mechanizacja produkcji tkanin była jedną z najważniejszych wydarzeń zwiastujących pierwszą rewolucję przemysłową w Wielkiej Brytanii w XVIII w. Maszyna parowa skonstruowana przez Jamesa Watta w 1763 roku miała napędzać właśnie warsztaty tkackie. Wykorzystanie maszyn parowych łącznie z wprowadzeniem krosien mechanicznych opatentowanych przez Edmunda Cartwrighta w 1785 roku i mechanicznej przędzarki bawełny skonstruowanej w 1779 roku przez Samuela Cromptona stworzyło podwaliny pod nowoczesny przemysł włókienniczy. Aż do rozpowszechnienia się włókien sztucznych w przemyśle włókienniczym dominował przemysł bawełniany (obecnie dalej jest to najważniejsze włókno naturalne).

Przemysł włókienniczy i odzieżowy charakteryzują się dużym zapotrzebowaniem na siłę roboczą (niezbyt wysoko wykwalifikowaną), w tym zwłaszcza pracę kobiet. Dlatego współcześnie zakłady tego przemysłu przenoszą się do krajów, w których są duże zasoby taniej siły roboczej (kraje azjatyckie i kraje Ameryki Łacińskiej). Produkują one tekstylia na rynki krajów wysokorozwiniętych. W 2002 roku na świecie sprzedano wyroby tekstylne o wartości 400 mld dolarów amerykańskich (6% wartości handlu światowego). Wśród krajów, dla których tekstylia są najważniejszym źródłem dochodów w handlu zagranicznym (eksporcie) są: Bangladesz (86% wartości eksportu), Kambodża i Pakistan (po ok. 72%), Sri Lanka (54%), Salwador (60%), Dominikana (50%). Warunki pracy w tkalniach, przędzalniach i szwalniach istniejących w tych krajach bywają niebezpieczne dla zdrowia i życia (zawyżane normy produkcyjne, zatłoczenie, nieprzestrzeganie norm przeciwpożarowych i in.). Przypominają one warunki, w których na początku XX wieku imigranci z Europy pracowali w zakładach przemysłu włókienniczego i odzieżowego w Nowym Jorku.

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

  • Od rzemiosła do przemysłu - rozwój działalności przetwórczej

    Działalność przemysłowa nie jest pierwszym rodzajem działalności produkcyjnej nie związanej z rolnictwem. Rozwój przemysłu zapoczątkowany w połowie XVIII wieku był poprzedzony przez produkcję rzemieślniczą. Więcej »

  • Czynniki lokalizacji przemysłu - przykłady - geografia

    Właściwa lokalizacja zakładu przemysłowego pozwala ograniczyć koszty prowadzenia działalności produkcyjnej i/lub dystrybucji wytwarzanych wyrobów, a w efekcie zmaksymalizować zyski właściciela zakładu. Ta optymalna lokalizacja wynika bądź z wymogów procesów technologicznych stosowanych w... Więcej »

  • Przemysł paliwowo-energetyczny na świecie

    Przemysł paliwowo-energetyczny jest gałęzią przemysłu zajmującą się wydobyciem surowców energetycznych i ich przetwarzaniem na paliwa i energię elektryczną. Więcej »

  • Przemysł metalurgiczny na świecie

    Jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu jest przemysł metalurgiczny. Do działalności przemysłu metalurgicznego zaliczane jest:- wydobywanie rud metali (chociaż nie zawsze, zdarza się, że jako przemysł metalurgiczny rozumiemy tylko przerób tych rud),- ich wstępna obróbka (gł. wzbogacanie rud),-... Więcej »

  • Przemysł elektromaszynowy na świecie

    Przemysł elektromaszynowy (a w każdym razie niektóre jego branże) zaliczany jest do nowoczesnych gałęzi przemysłu, a stopień jego rozwoju jest wskaźnikiem poziomu rozwoju gospodarczego. W przemyśle elektromaszynowym wytwarzane produkty z reguły są znacznie przetworzone; produkcja tego przemysłu wymaga... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 4 + 1 =
Ostatnio komentowane
Niga
• 2025-02-17 12:10:09
Fajnie, dziękuję
• 2025-02-13 21:09:19
nie wiem po co takie łatwe działanie
• 2025-02-04 15:03:23
W planie wydarzeń punkt 1 i 2 powinny być zamienione miejscami.
• 2025-01-29 19:30:27
Jest tu zawarte wiele niezbędnych oraz interesujących informacji o twórcy i artyście jakim...
• 2025-01-26 10:13:01