Środki głównie z danin publicznych, majątku publicznego oraz z przychodów zwrotnych tj. kredytów, pożyczek i emisji papierów wartościowych nazywamy finansami publicznymi. Obejmują one również zjawiska i procesy gromadzenia oraz środków pieniężnych, którymi zarządzają władze państwowe. Stanowią źródło dla realizacji celów i zadań publicznych.
Układy sektora finansów
W ramach sektora finansów publicznych można wyodrębnić 5 układów:
- budżet państwa,
- budżety samorządowe,
- fundusze celowe (państwowe, samorządowe i ewentualnie autonomiczne),
- instytucje ubezpieczenia zdrowotnego (Narodowy Fundusz Zdrowia),
- gospodarkę pozabudżetową, obejmującą jednostki lub zadania budżetowane netto, tzn. rozliczające się z budżetem saldowo (w Polsce zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze i środki specjalne).
Funkcje finansów publicznych
Wyróżnia się 3 podstawowe funkcje finansów publicznych:
- alokacyjną - pobieranie i gromadzenie środków pieniężnych w celu ich wykorzystania w realizacji zadań publicznych,
- redystrybucyjną - zasiłki, renty, emerytury (redystrybucja społeczna), wsparcie finansowe na badania i rozwój (redystrybucja gospodarcza),
- stabilizacyjną - łagodzenie skutków, jakie powstają w wyniku realizowania funkcji alokacyjnej i redystrybucyjnej finansów publicznych.
Gospodarka środkami publicznymi jest jawna na podstawie Ustawy o finansach publicznych.