Do najbardziej charakterystycznych i najczęściej obserwowalnych cech państw totalitarnych należą:
- autokratyzm (władza skupiona w rękach jednostki lub grupy);
- dominacja nad państwem monopolistycznej partii pod kierownictwem dyktatora;
- jednolity aparat kontroli, który kontroluje wszystkie dziedziny życia (zachowanie obywateli, ich przekonania, poglądy i postawy). Życie jednostki jest kierowane przez aparat władzy;
- podporządkowane wszystkiego państwu (scentralizowana władza);
- monopol w sferze środków masowego przekazu;
- centralnie sterowana gospodarka kraju;
- nie występuje zasada trójpodziału władzy (ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza);
- łamane prawa człowieka, brak prywatność obywateli, dążenie do ujednolicenia form życia społecznego;
- narzucanie obywatelom jednego, słusznego myślenia, poglądu na temat otaczającej ich rzeczywistości, za pomocą rozbudowanej propagandy poprzez środki masowego przekazu, program nauczania, naukę, wychowanie obywatelskie;
- opór oraz przejawianie zachowań innych od ogólnie przyjętych traktowane są jako działania wrogie wobec państwa i zwalczane metodami bezwzględnego nacisku;
- rozbudowany system donosicielstwa;
- terrorystyczna kontrola policji; szczególnie rozbudowana jest policja polityczna; stosowanie terroru wobec obywateli;
- pełna kontrola partii nad siłami zbrojnymi.
Niektórzy współcześni politolodzy wyróżnili 5 cech (występujących jednocześnie), które przesądzają o tym, że dane państwo jest państwem totalitarnym. Te pięć cech to: oficjalna ideologia, liczebna, masowa partia pozostająca pod kontrolą oligarchii, rządowy monopol na środki masowego przekazu oraz na broń, z czasem dołączono centralne zażądanie.