wierzeń charakterystyczny m.in. dla wczesnej religii żydowskiej (czysty monoteizm uformował się dopiero ok. VI w. p.n.e.) czy religii starożytnego Egiptu (bóg Słońca-Re).
monoteizm
Monoteizmem nazywa się wiarę w istnienie jedynego Boga. Występuje w chrześcijaństwie, judaizmie oraz islamie. Wyklucza istnienie jakichkolwiek innych istot boskich. Jest przeciwieństwem politeizmu. Według badacza W. Schmidta monoteizm był najbardziej pierwotną formą wierzeń religijnych, ale później uległ degeneracji i przekształcił się w różne kulty.
teizm
Teizmem nazywa się wiarę w Boga jedynego, osobowego, transcendentnego (istniejącego poza i ponad przyrodą), będącego stwórcą świata i sprawującego nad nim opiekę. Przeciwieństwem teizmu jest ateizm (niewiara w Boga), politeizm (wielobóstwo), panteizm (utożsamienie Boga ze światem) oraz deizm (który neguje możliwość ingerencji Boga w losy świata).
deizm
Deizmem nazywa się pogląd, według którego Bóg stworzył świat, ustanowił dla niego prawa, ale nie interweniuje w bieg jego historii ani w losy człowieka. Deizm odrzuca zatem opatrzność Bożą, możliwość objawienia, zaprzecza boskości Chrystusa oraz samej potrzebie istnienia Kościoła. W zamian proponuje ideę religii