Kościół – Świątynia Ducha Świętego
Zadaniem Ducha Świętego jest przygotowanie ludzi do komunii z Bogiem oraz obdarzenie łaską, aby mogli oni zbliżyć się do Chrystusa. To dzięki Duchowi Świętemu człowiek może zrozumieć śmierć i zmartwychwstanie Jezusa, sens Jego słów oraz posłannictwa.
Duch Święty powoduje nie tylko zespolenie między Bogiem a człowiekiem, ale też prowadzi ludzi do jedności między sobą. W Nim wszyscy są jednym. Wszyscy wierzący tworzą jedno Ciało, duchową jedność. Dzieje się to za sprawą Kościoła, który dysponuje odpowiednimi sakramentami – dzięki nim może udzielać Ducha Świętego każdemu człowiekowi.
Czym jest nasz duch, to znaczy nasza dusza, dla członków ciała, tym jest Duch Święty dla członków Chrystusa, dla Ciała Chrystusa, którym jest Kościół. (Św. Augustyn, Sermones, 267, 4: PL 38, 1231 D)
Dzięki Duchowi utrzymana zostaje łączność między Kościołem – Ciałem, a Chrystusem – Głową. Z tego powodu Kościół nazywany jest „świątynią Boga żywego” (2 Kor 6,16). On bowiem zapewnia chrześcijanom zjednoczenie z ich Panem. Nie ma Kościoła bez Ducha Świętego. To On buduje Ciało przez Słowo Boże, chrzest, sakramenty, łaskę, cnoty oraz charyzmaty.
Kościół – jeden, święty, apostolski
Kościół jest jeden, święty i apostolski. Przymioty te pochodzą z Boskiego źródła, są rezultatem działania Ducha Świętego.
Kościół jest jeden, ponieważ wzorem dla Kościoła jest jeden Bóg w Trzech Osobach. Ponadto Kościół jest wynikiem pojednania wszystkich ludzi z Bogiem, które dokonało się za sprawą ofiary Jezusa Chrystusa. Ludzie od momentu odkupienia grzechów stanowią jedność.
We wszystkich wierzących zamieszkuje Duch Święty, który sprawia, że chrześcijanie są jedną wspólnotą wiernych. Można powiedzieć, że dzięki Duchowi Kościół ma jedną "duszę":
Jaka zdumiewająca tajemnica! Jest jeden Ojciec wszechświata, jest jeden Logos wszechświata, a także jeden Duch Święty, wszędzie ten sam; jest także jedna dziewica, która stała się matką, i chętnie nazywam ją Kościołem. (Klemens Aleksandryjski, Paedagogus, 1, 6)
W tej całej jedności Kościół przejawia jednak wielką różnorodność. Wynika ona z wielości darów od Boga oraz wielości osób, które je otrzymują. Lud Boży stanowią różne narody i kultury. Poza tym członkowie Kościoła mają również inne zadania do wykonania, są w rozmaitych sytuacjach życiowych. Dlatego Kościół przyjmuje, że:
We wspólnocie kościelnej prawomocnie istnieją partykularne Kościoły, korzystające z własnej tradycji. (Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 13)
Różnorodność nie sprzeciwia się jedności Kościoła, ponieważ pomimo różnic wszyscy wierzący tworzą jedno Ciało wyznając jedną wiarę. To co zagraża jedności Kościoła, to grzech i jego konsekwencje. Takim grzechem są wszelkie herezje, schizmy, a także akty apostazji, które należy potępiać. Obowiązkiem Kościoła jest bowiem strzec swojej jedności, przede wszystkim przez stałą odnowę i modlitwę, a także ruch ekumeniczny oraz dialog między teologami różnych wspólnot chrześcijańskich.
Jedność Kościoła wyraża się w rzeczywistości poprzez wyznanie jednej wiary, wspólny kult i sakramenty oraz sukcesję apostolską.
Kościół jest święty, ponieważ jest oblubienicą samego Pana, jest Ciałem Chrystusa i działa w nim Duch Boży. Tak jak Kościół został uświęcony przez Jezusa, tak i Kościół ma dar uświęcania, gdyż:
To właśnie w Kościele złożona została pełnia środków zbawienia. (Sobór Watykański II, dekret Unitatis redintegratio, 3)
Świętość Kościoła nie jest jednak równoznaczna z doskonałością. Jednocześnie powołaniem wszystkich wiernych jest dążenie do doskonałej świętości, która obecnie jest przymiotem samego Boga. Człowiek może dążyć do niej poprzez miłość.
Ponieważ Kościół obejmuje również grzeszników, to w całej swej świętości potrzebuje oczyszczenia osiąganego przez pokutę. Każdy bowiem człowiek jest w pewnym stopniu człowiekiem grzesznym.
Kościół możemy nazwać apostolskim z trzech powodów. Po pierwsze, został zbudowany na „fundamencie Apostołów” (Ef 2, 20), czyli jego podstawę stanowią osoby wybrane bezpośrednio przez samego Jezusa Chrystusa. Po drugie, Kościół zachowuje i przekazuje depozyt wiary z czasów pierwszych uczniów Jezusa. I po trzecie, Kościół wciąż jest prowadzony przez Apostołów, czyli Kolegium Biskupów i papieża, którzy są następcami Dwunastu.
Ty bowiem, wiekuisty Pasterzu, nie opuszczasz swojej owczarni, lecz przez świętych Apostołów otaczasz ją nieustanną opieką, aby kierowali nią ci zwierzchnicy, którym jako namiestnikom swojego Syna zleciłeś władzę pasterską. (Mszał Rzymski, I Prefacja o Apostołach.)