Kanonizacja to uroczyste ogłoszenie kogoś świętym. Zwykle poprzedza ją beatyfikacja, czyli ogłoszenie kogoś błogosławionym. Oba te wydarzenia są z kolei poprzedzane procesem kanonicznym (kanonizacyjnym bądź beatyfikacyjnym), który może się rozpocząć najwcześniej 5 lat po śmierci danej osoby (przy czym zdarzają się wyjątki, jak to było np. w przypadku papieża Jana Pawła II).
Kontrolę nad procesem kanonicznym (zarówno kanonizacyjnym, jak i beatyfikacyjnym) sprawuje postulator, którego zadaniem jest ustalenie, czy kandydat na ołtarze:
1) cieszył się wśród wiernych opinią świętości;
2) zginął śmiercią męczeńską;
3) wyróżniał się w swoim życiu ponadprzeciętną cnotą;
4) oraz czy za wstawiennictwem kandydata Bóg udziela swojemu Ludowi szczególnych łask (np. łaski uzdrowienia).
Po spełnieniu powyższych warunków rozpoczyna się dochodzenie diecezjalne. Postulator prosi o zainicjowanie postępowania ordynariusza diecezji, w których zmarł kandydat na ołtarze. Przedstawia przy tym jego życiorys i najważniejsze informacje o jego działalności, a także listę świadków, którzy będą składać zeznania w procesie kanonicznym. Od tego momentu kandydat tytułowany jest sługą Bożym. W trakcie procesu przedstawiciele Kościoła analizują wszystkie pisma kandydata i dotyczące go dokumenty (np. prace naukowe, artykuły, wydane książki, listy). Wyznaczone wcześniej osoby występują w charakterze świadków, wypowiadając się m.in. na temat życia świętego bądź łask, które otrzymali za jego wstawiennictwem.
Po zakończeniu postępowania w diecezji (które może trwać nawet kilkadziesiąt lat), dokumenty trafiają do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Watykanie. Na ich podstawie Kongregacja sporządza tzw. Positio – obszerne opracowanie o życiu i cnotach lub męczeństwie sługi Bożego. Przekazuje je Ojcu Świętemu, który następnie wydaje dekret o heroiczności cnót albo o męczeństwie.
Do wyniesienia kandydata na ołtarze potrzebne są jeszcze cuda dokonane za jego wstawiennictwem. Najczęściej są to uzdrowienia bądź nawrócenia. Należy przy tym zaznaczyć, że aby osoba została uznana za błogosławioną wymagany jest przynajmniej jeden cud, przy czym konieczność taka nie istnieje, jeśli chodzi o beatyfikację męczennika – wówczas wystarczy udowodnić fakt męczeństwa i że zostało zadane z pogardy na wiarę. Natomiast, aby kandydat został uznany za świętego, Kościół potrzebuje kolejnego („nowego”) cudu, który miał miejsce już po ogłoszeniu kandydata błogosławionym (przy kanonizacji zawsze wymaga się cudu także w przypadku męczenników).
Kult osoby świętej jest kultem nakazanym w całym Kościele, w przeciwieństwie do kultu osoby błogosławionej, który może odbywać się tylko na określonym terytorium. Ponadto kanonizacja jest aktem ostatecznym, w którym urzeczywistnia się nieomylność papieska.
Pierwszą kanonizacją przeprowadzoną przez papieża było ogłoszenie świętym biskupa Augsburga, Ulryka w 993 r. przez Jana XV na Synodzie Laterańskim. Obecnie mszom kanonizacyjnym także przewodniczy Ojciec Święty.
Zarówno beatyfikacja, jak i kanonizacja może dotyczyć tak poszczególnych jednostek, jak i całych grup.