Poezja religijna po 1945 r. - cechy, twórcy, przykłady

Liryka religijna w polskiej literaturze II połowy XX wieku wyrastała z tradycji dwudziestolecia. Nurt religijny międzywojnia miał wymiar silnie zintelektualizowany. Poezja Jerzego Lieberta, Wojciecha Bąka czy Kazimiery Iłłakowiczówny przedstawiała nie tylko emocjonalno-moralną wersję relacji człowieka z Bogiem, ale była również osadzona w tradycji literackiej i stanowiła analizę metafizycznych pojęć.

Liebert odwoływał się do starotestamentowej wizji Boga jako okrutnego i mściwego sędziego, dlatego jego wizja religijności była pełna autentycznego dramatyzmu, podkreślała także rozdarcie jednostki pomiędzy sferą sacrum i profanum (np. wiersze „Jeździec”, „Kuszenie”, „Litania do Marii Panny”).

Iłłakowiczówna z kolei wiązała religijność z tradycją poezji ludowej, a także odwoływała się do średniowiecznych wzorców hagiograficznych, często na zasadzie przewartościowania dawnych ideałów (np. „Opowieść małżonki świętego Aleksego”). Po wojnie poetka kontynuowała uprawianie liryki religijnej, czego wyrazem były tomy: „Lekkomyślne serce”, „Szeptem” czy „Ta jedna nić. Wiersze religijne”. Również Wojciech Bąk tworzył w tym nurcie w okresie powojennym. Można tu wymienić takie jego tomy jak: „Piąta ewangelia”, „Syn ziemi”, „Modlitewnik” czy „Psalmy Dawidowe”.

Ponadto powojenny nurt religijny sygnują nazwiska twórców takich jak: Jan Twardowski, ksiądz Janusz Pasierb, Anna Kamieńska, Roman Brandstaetter, Zbigniew Jankowski, Karol Wojtyła czy Tadeusz Żukowski.

Pisarstwo Twardowskiego (np. tomy „Znaki ufności”, „Zeszyt w kratkę”, „niebieskie okulary”, „Rachunek dla dorosłego”, „Który stwarzasz jagody”, „Sumienie ruszyło”) w sensie literackim stanowiło wyraźne nawiązanie do poetyki barokowego konceptu. Poetę fascynowały paradoksy i oksymorony wyrażające głębokie sprzeczności tkwiące w świecie. Za pomocą tego typu środków Twardowski stawiał najbardziej uniwersalne pytania natury metafizycznej, dotyczące miłości, śmierci czy przemijania. Religijność tej poezji była niezwykle subtelna i pozbawiona zabarwienia moralizatorskiego. Najlepiej charakteryzują ją słowa jednego z wierszy poety: „Nie przyszedłem pana nawracać”.

Poetą-kapłanem był również Janusz Pasierb, autor m.in. tomów: „Kategoria przestrzeni”, „Zdejmowanie pieczęci”, „Wiersze religijne”. Anna Kamieńska z kolei odwoływała się do tradycji biblijnej, rozważając tajemnicę cierpienia w perspektywie religijnej, a także czerpała z mistycyzmu („Herody”, „Drugie szczęście Hioba”, „Dwie ciemności”, „Milczenia i psalmy najmniejsze”). U Brandstaettera na pierwszy plan wysuwał się franciszkanizm i tematyka maryjna („Pieśń o moim Chrystusie”, „Hymny Maryjne”, „Księga modlitw”).

Poetą nurtu religijnego był również Karol Wojtyła, którego twórczość miała charakter intelektualny, odwoływała się do porządku sztuki i moralności („Pieśń o blasku wody”, „Matka”, „Kamieniołom”, „Wigilia Wielkanocna”, „Tryptyk rzymski”).

Należy również pamiętać, że problematyka religijna pojawia się w poezji większości ważnych twórców XX wieku, m.in. u: Tadeusza Różewicza („Bez”), Czesława Miłosza („Traktat teologiczny”) czy Stanisława Barańczaka („Widokówka z tego świata”).

Polecamy również:

  • Turpizm - definicja, przykłady, autorzy

    Turpizm to zjawisko w polskiej poezji współczesnej, którego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa „turpis”, znaczącego tyle co „szpetny, brzydki”. Polega on zatem na świadomym wykorzystywaniu elementów brzydoty w tekście poetyckim. Do owych elementów należą takie... Więcej »

  • Klasycyzm - Neoklasycyzm - definicja, cechy, przedstawiciele

    Neoklasycyzm to jeden z nurtów w polskiej poezji po 1956 roku, który charakteryzuje się światopoglądowo-estetycznym powrotem do tradycji. Poeci tworzący w obrębie tego prądu odwołują się do szeroko rozumianych wzorców artystycznych zaczerpniętych z przeszłości. Więcej »

  • Poezja lingwistyczna - definicja, cechy, przykłady

    Poezja lingwistyczna to nurt w obrębie polskiej liryki, który pojawia się pod koniec lat 50. XX wieku. Nawiązuje on do tradycji Awangardy Krakowskiej. W centrum tego nurtu znajduje się językowy eksperyment – lingwiści traktują słowo jako narzędzie docierania do znaczeń ukrytych i nieoczywistych Więcej »

  • Poezja konkretna - definicja, cechy, przykłady

    Poezja „konkretna”, jak podaje „Słownik terminów literackich”, wywodzi się ze zjawisk takich jak: dadaizm, futuryzm czy letryzm, opierających się na językowych eksperymentach. Nurt ten narodził się w latach 50. XX w. jednocześnie w Szwajcarii i w Brazylii, a pod koniec lat 60. dotarł... Więcej »

  • Poezja erotyczna po 1945 r. - cechy, twórcy, przykłady

    Polska współczesna poezja erotyczna sygnowana jest przede wszystkim dwoma nazwiskami słynnych poetek: Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Haliny Poświatowskiej. Jasnorzewska, nazywana polską Safoną, w wybitny sposób wprowadziła do poezji subtelne kobiece przeżycia miłosne, a także problematykę ciała. Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 2 + 1 =
  • Najnowsze
  • Losowe
Ostatnio komentowane
.
• 2024-09-05 17:12:32
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33
DZIĘKUJĘ
• 2024-07-31 13:21:34
I cóż miał rację Marek Aureliusz który chciał podbić Germanię uderzeniem przez Mor...
• 2024-07-06 19:45:33
O tym, że zmienne w czasie pole elektryczne jest źródłem pola magnetycznego, napisał ...
• 2024-06-27 07:25:33