Klasycyzm to kierunek w sztuce zapoczątkowany w renesansie, obecny w kulturze do końca XVIII wieku, a w niektórych krajach nawet dłużej.
Jego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa classicus, które oznacza „doskonały”, ale też – „wyuczony”. Doskonałość owa polegała przede wszystkim na zachowaniu proporcji, wiernym odtwarzaniu rzeczywistości, dbałości o harmonię i symetrię. Tak pojmowali piękno starożytni Grecy i Rzymianie. Od nich wzór ten przejęli twórcy renesansu, a z kolei za ich pośrednictwem przetrwał on aż do czasów oświecenia.
Szczytowa faza europejskiego klasycyzmu przypada na pierwszą połowę XVII wieku. W późniejszych latach oświecenia dominowały takie nurty jak: manieryzm, rokoko i sentymentalizm. Wszystkie one bazowały w jakiś sposób na klasycyzmie, kontynuując pewne tradycje, a polemizując z innymi, zawsze jednak traktując klasycyzm jako punkt odniesienia.
Cechy charakterystyczne klasycyzmu
 |
| Jacques-Louis David, „Madame Récamier” (1800) |
- uznawanie za wzór sztuki starożytnych Rzymian, szczególnie z okresu panowania Oktawiana Augusta;
- naśladowanie rzeczywistości – tzw. zasada mimesis obowiązywała nie tylko w teatrze, zarówno rzeźba, jak i malarstwo dążyły do zachowania maksymalnej wierności przedstawienia;
- ukazywanie piękna i doskonałości; brzydota nie zasługiwała na miejsce w sztuce, zachwycano się ludzkim ciałem, ale tylko młodym, proporcjonalnym, bez skazy;
- zamiłowanie do harmonii, dbałość o proporcje;
- statyka i spokój;
- prostota i umiar, oszczędność w środkach wyrazu;
- tendencje moralizatorskie, obrazowanie cnót, pareneza;
- w sztukach plastycznych nacisk na kształt był silniejszy niż na barwę, stosowano silny snop światła;
- dbałość o formę i formalne wymagania.
Przedstawiciele klasycyzmu w sztuce
Malarstwo:
Jacques-Louis David
Jean-Auguste-Dominique Ingres
Jan Chrzciciel Lampi (starszy)
Thomas Gainsborough
Marcello Bacciarelli
Bernardo Bellotto
Rzeźba
Antonio Canova
Bertel Thorvaldsen
Andrzej Le Brun
Jakub Tatarkiewicz
Architektura
we Francji: J. G. Germain, J. F. Chalgrin, Ch. Percier
w Anglii: R. Adam
w Niemczech: K. F. Schinkel, L. Von Klenze, C. G. Langhans, G. W. von Knobelsdorff
we Włoszech: G. B. Piranesi
w Rosji: C. Rossi
w Polsce: D. Merlini, J. Ch. Kamsetzer, Sz. B. Zug, J. Kubicki, A. Corazzi, E. Szerger, W. Gucewicz
Muzyka
Józef Haydn
Wolfgang Amadeusz Mozart
Ludwig van Beethoven