Oświecenie to epoka wielu stylów – barok, klasycyzm, rokoko nie następowały po sobie wyraźnie oddzielone, ale na ogół współwystępowały i przenikały się w rożnych dziedzinach sztuki. Nie inaczej było w muzyce.
Rokoko przejawiało się głównie w muzyce dworskiej, jednak często trudno odróżnić go od stylu galant, charakterystycznego dla kultury mieszczańskiej, ponieważ poza kryterium społecznym nie sposób wytyczyć jednoznacznych linii podziału. Oba style cechowały: lekkość, żywość, frywolność i zmysłowość. Heroiczne utwory Haendla czy religijna twórczość Bacha bliska jest klasycyzmowi, choć nie mieści się w pełni w tej kategorii.
W oświeceniu nastąpił rozwój opery, która została zreformowana i nobilitowana. W połowie XVIII wieku wybuchł spór między „buffonistami”, czyli zwolennikami włoskiej opery buffo a „antybuffonistami”, opowiadającymi się po stronie francuskiej „tragedii lirycznej”. Istota sporu sprowadza się do szczegółów technicznych, nieistotnych dla zwykłego odbiorcy. W gruncie rzeczy oba stronnictwa propagowały muzykę lekką, niosącą przyjemność, bez ambicji moralizatorskich czy innych dodatkowych celów.
Obok muzyki operowej nastąpiła ekspansja utworów instrumentalnych. Znudzona arystokracja chętnie bywała na wystawnych koncertach i organizowała takie wydarzenia w swoich pałacach. Królowie, książęta, magnaci utrzymywali na swych dworach własne orkiestry oraz kompozytorów.
 |
| Michel-Barthelemy Ollivier, „Mozart daje koncert w Salon des Quatre Glaces w Pałacu Dutemple” (1766) |
Najwybitniejsi kompozytorzy epoki oświecenia
Jean-Baptiste Lully – autor wielu dworskich oper. Pisał też muzykę do dzieł francuskich klasyków, Corneille'a czy Moliera. Jego działalność na dworze francuskiego króla zapowiadała już pojawienie się w Wersalu rokoka, którego rozkwit nastąpił za sprawą takich mistrzów klawesynu jak Francois Couperina i Jeana Phihppe'a Rameau.
Reprezentantami galanta są Domenico Scarlatti i Antonio Vivaldi. Za sprawą ich twórczości lekkość i żartobliwość przenika do muzyki niemieckiej. W Niemczech rozwijała się muzyka kościelna, organowa, której mistrzem był Jan Sebastian Bach. Z kolei Georg Friedrich Heandel zdobył sobie popularność londyńskiej arystokracji rozmiłowanej w heroicznych oratoriach. Nieco swobodniejszy ton miała angielska muzyka mieszczańska, skłaniająca się ku operom balladowym.
Do najwybitniejszych twórców epoki zalicza się wielką wiedeńską trójkę: Józefa Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta i Ludwiga van Beethovena. Ich twórczość zalicza się do stylu klasycystycznego, choć późniejsze dzieła Beethovena zapowiadają już nadchodzący romantyzm.