„Był najwybitniejszym człowiekiem spośród wszystkich ludzi Wschodu” – takimi słowami autor „Księgi Hioba” określa biblijnego bohatera. Znawcy Biblii zauważają, że Hiob mógł być postacią historyczną. Według biblijnego przekazu Hiob jest bogaczem, głową licznej rodziny, ale i – człowiekiem o wyjątkowej pobożności. Właśnie ta pobożność staje się przedmiotem nietypowego „zakładu” zawartego pomiędzy Bogiem a szatanem. Diabeł chce udowodnić Stwórcy, że moralność Hioba jest zależna od jego dobrobytu i zdrowia. Kolejne nieszczęścia (powodowane przez działania szatana) mają więc obnażyć prawdziwą naturę człowieka – zmienną i ułomną.
Stwórca postanawia poddać Hioba próbie, dopuszczając, by szatan odebrał Hiobowi to, co najcenniejsze – rodzinę i dorobek życia. Bohatera opowieści poznajemy w momencie, gdy kolejni posłańcy przynoszą mu wieści o niezwykłych nieszczęściach nawiedzających jego dom. Zrozpaczony Hiob otrzymuje kolejno wiadomości o: stracie stad owiec i wołów, śmierci własnych sług, zawaleniu się domu w którym ucztowały jego dzieci. Bohater uznaje swą stratę za „dopust Boży” rozrywając szaty ze słowami „Pan dał, Pan też wziął”. Szczytem upokorzenia Hioba jest zesłany przez Boga trąd (uznawany przez Izraelitów za słuszną karę za grzechy). W kolejnych pieśniach księgi Hiob rozważa przyczynę swojego obecnego stanu, nadaremno doszukując się w sobie jakiejś winy. Przeciwnego zdania jest żona Hioba i jego przyjaciele, tłumaczący chorobę bohatera ukrytą, ciężką winą. Bohater dzielnie znosi kolejne upokorzenia. Wygrywa też wewnętrzną walkę z samym sobą – pomimo pokus (i namów ze strony towarzyszących mu krewnych) Hiob nie bluźni Bogu, nie narzeka, godzi się na swój los.
Gdy żona chorego namawia go wprost do bluźnierstwa, karząc złorzeczyć Bogu, Hiob ją upomina:
Mówisz jak kobieta szalona, dobro przyjęliśmy z ręki Boga.
Czemu zła przyjąć nie możemy?
W podobny sposób bohater odrzuca argumenty przyjaciół, zarzucających mu winę. Pomimo wielkiego upokorzenia, bohater walczy – o honor i własną godność. Ostatnim „orężem”, które pozostało w ręku Hioba jest jego wielka pokora:
Nagi wyszedłem z łona matki
i nagi tam wrócę.
Dał Pan i zabrał Pan.
Niech będzie imię Pańskie błogosławione!
Tymi słowami bohater reaguje na tragiczne doniesienia kolejnych sług. Tymi słowami przyjmuje też nieuleczalną chorobę. Dopust boży należy znosić z godnością – zdaje się mówić Hiob. Pozostaje jeszcze podstawowe pytanie o przyczynę tragedii. Bohater nie docieka „dlaczego” i „z jakiej przyczyny” został doświadczony. Zachowuje spokój, przyjmując tezę, że sprawiedliwy Stwórca „wie, co czyni”. Stąd ostateczna łaska i wynagrodzenie poniesionych strat.
W finale opowieści szatan – przekonany o niewzruszonej moralności bohatera – opuszcza Hioba, a Bóg uzdrawia chorego i nagradza go swoją łaską.
„Księga Hioba” należy do dydaktycznych tekstów biblijnych. Hiob to postać symboliczna. Bohater, z którym może utożsamiać się każdy, kogo dotyka niesprawiedliwy, krzywdzący los. Biblijna historia wskazuje drogę pokory, cierpliwości i zawierzenia opatrzności. Tylko w ten sposób można zachować swoją ludzką godność. Podjęta w utworze tematyka niezawinionego cierpienia nadaje całości charakter uniwersalny i filozoficzny.
Opowieść o Hiobie ma głęboką wymowę moralną. Wyjaśnia znaczenie cierpienia, które spada na niewinnego człowieka. Nieszczęście bohatera symbolizuje każde zło dotykające bezbronnego człowieka. Hiob nie zna przyczyny swego cierpienia, ale przyjmuje heroiczną postawę zaufania Bogu i poddania się jego woli stając się wzorcem godności i wielkiej pokory.