Co myśli Pan Cogito o piekle - interpretacja i analiza wiersza

Wiersz Herberta porusza popularny w literaturze motyw piekła. Najbardziej bodaj znana wizja mąk piekielnych zawarta została w „Boskiej komedii” Dantego i to właśnie do niej nawiązuje polski poeta. Wyobrażenia Pana Cogito na temat piekła znacznie odbiegają jednak od średniowiecznych o nim wyobrażeń.

Piekło Dantego podzielone było na dziewięć kręgów – w najniższym znajdowali się najwięksi zbrodniarze, a ich dusze skazane były na najdotkliwsze cierpienia. Herbert polemizuje z tą wizją, umieszczając w ostatnim kręgu artystów. Piekło nazwane „azylem” w niczym nie przypomina miejsca kaźni. Nie ma tu mowy o fizycznych torturach, przeciwnie – Belzebub „Zapewnia swym artystom spokój, dobre, wyżywienie”: (…) Na pierwszy rzut/ oka najbardziej komfortowy dział infernalny, bez smoły, ognia i tortur/ fizycznych (…).

Takie ukazanie piekła ma zwrócić uwagę na to, co stanowi prawdziwą torturę i zgubę dla ludzkiej duszy.

Artyści żyjący pod zwierzchnictwem Belzebuba, odcięci są od świata. Mają komfortowe warunki, jednak brak im wolności twórczej. Ich dzieła służą złemu, przynoszą korzyść wyłącznie im samym i szatanowi. Na tym polega ich piekło.

Wiersz Herberta można czytać w kontekście polskich realiów, gdzie artyści służący komunistycznej propagandzie mieli zapewnione wygodne życie. Służąc władzy, zaprzedali swoje dusze. Według Herberta właśnie w ten sposób musi wyglądać piekło.

Artyści z najniższego kręgu piekła konkurują z artystami w niebie, do których poeta zaliczył Dantego, Fra Angelico i Bacha. To twórcy prawdziwej, bo niezależnej sztuki, artyści, którzy mówią prawdę i nie izolują się od życia. Ci, którzy służą Belzebubowi, tworzą wśród luster i obrazów, a więc widzą wyłącznie przekłamane odbicie rzeczywistości. Ich sztuka jest sztuczna i przekłamana. Sztuczna jest też atmosfera „permanentnej i niemal absolutnej pełni sezonu”. Takie tworzenie przypomina bardziej realizację planu produkcyjnego niż działalność artystyczną.

Utwór Herberta ma charakter aluzyjny i ironiczny. Można go odczytać w kontekście konkretnych realiów historycznych, ale też znacznie szeryszym – jako wypowiedź na temat wartości i roli sztuki w życiu ludzi.

Polecamy również:

  • Przesłanie Pana Cogito - interpretacja i analiza wiersza

    „Przesłania Pana Cogito” to utwór wieńczący cykl zatytułowany „Pan Cogito”. Wiersz powtarza w dobitny sposób przesłanie obecne w całym zbiorze: bezwzględny nakaz wierności prawom moralnym, streszczający się w ostatnim wersie: „Bądź wierny Idź”. Podmiot liryczny... Więcej »

  • Pan Cogito o cnocie - interpretacja i analiza wiersza

    Wiersz „Pan Cogito o cnocie” ma budowę dwudzielną – pierwsza część przedstawia obraz cnoty we współczesnym świecie, druga zawiera pełne ironii spekulacje na temat tego, co musiałoby się stać, by owa cnota znalazła uznanie. Choć ukazanie cnoty jako starej panny przynosi efekt komiczny,... Więcej »

  • Dusza Pana Cogito - interpretacja i analiza wiersza

    „Dusza Pana Cogito” to wiersz o poważnej tematyce napisany z humorem, trochę przewrotny i niejednoznaczny. Już samo pojęcie duszy może być różnie rozumiane. Poeta wykorzystuje tę wieloznaczność, by ukazać zmiany, jakie obserwuje wokół siebie: (…) Dawniej/ wiemy z historii/... Więcej »

  • Modlitwa Pana Cogito podróżnika - interpretacja i analiza wiersza

    „Modlitwa Pana Cogito podróżnika” ma budowę nieregularną – po wstępnej apostrofie następuje pięć części wyróżnionych myślnikiem, zawierających podziękowania i prośby. Wiersz to refleksja człowieka doświadczonego, znającego świat, wrażliwego i wykształconego, który potrafi... Więcej »

  • Pan Cogito a pop - interpretacja i analiza wiersza

    „Pan Cogito a pop” to wiersz o charakterze refleksyjno-filozoficznym. Koncert – jak można się domyślać – rockowy jest pretekstem do rozważań na temat estetyki krzyku. Rozważania te, szczególnie w drugiej części, wykraczają poza samą muzykę. Poeta wyraźnie podzielił swój wiersz... Więcej »

Komentarze (0)
Wynik działania 2 + 5 =
Ostatnio komentowane
• 2025-03-08 02:40:40
cycki lubie
• 2025-03-05 14:35:07
bardzo to działanie łatwe
• 2025-03-03 13:00:02
Jest nad czym myśleć. PEŁEN POZYTYW.
• 2025-03-02 12:32:53
pozdro mika
• 2025-02-24 20:08:01