W III tysiącleciu p.n.e. w dorzeczu dwóch wielkich rzek – Indusu i Gangesu, rozwinęła się przedaryjska cywilizacja miejska. Do głównych ośrodków miejskich należały miasta – Harappa i Mohendżo - Daro. Tworzyły się podstawy cywilizacji starożytnych Indii, zaczęto uprawić ziemię, znano już pismo, powstały również pierwsze formy wierzeń religijnych i związane z nimi budownictwo sakralne.
Starożytne Indie – Architektura
Najbardziej charakterystycznymi dla architektury starożytnych Indii, były stupy. To monumentalne grobowce, usypywane z ziemi, tworzące rodzaj kopca obłożonego kamieniami. Całość budowli zakończona była czterema bogato zdobionymi bramami - toranami, symbolizującymi cztery strony świata. Te najstarsze budowle sakralne, były ściśle związane z buddyzmem. Poszczególne człony konstrukcji stupy, miały charakteryzować stadia rozwoju umysłu człowieka, aż do ostatecznego oświecenia – osiągnięcia Nirwany. Do innych przykładów architektury sakralnej, tworzonych pod wpływem buddyzmu, należały skalne świątynie – czajtja oraz wihary, które stanowiły schronienie dla mnichów buddyjskich. Czajtja była budowana w formie trójnawowej bazyliki, z nawą główną zamkniętą półkolistą apsydą, w której mieści się stupa. Przykładem tego typu architektury jest zespół grot w Adżancie, składający się z około 30 grot skalnych, pochodzący z VI – VII wieku. Wihary budowano natomiast blisko osiedli zamieszkanych przez ludzi, aby Mnichowie buddyjscy mogli prosić o jałmużnę (Mnichowie buddyjscy żyją tylko z jałmużny). Dobrym przykładem wihary, jest klasztor buddyjski w Varanasi.
Starożytne Indie zasłynęły również jako pierwsze kultury miejskie na świecie. Największe ośrodki położone wzdłuż głównych rzek, zostały zbudowane ok. 2600 roku p.n.e.. Najbardziej znane z tego okresu to Harappa i Mohendżo – Daro, miały powierzchnie ok. 3 km². Większość miast otoczona była fortyfikacjami z rozległą cytadelą, która prawdopodobnie stanowiła ośrodek władzy danego miasta. Ulice były brukowane, przecinały się pod katem prostym, zorientowane według czterech stron świata. Budowniczy starożytnych Indii, potrafili również skutecznie oddzielać poszczególne strefy miasta (np. mieszkalna, handlowa) od siebie. Prywatne budynki mieszkaniowe składały się najczęściej z dwóch pięter i kilkunastu pokoi. Wszystkie domy posiadały osobne łazienki oraz miały dostęp do wody.
Starożytne Indie – Sztuka
Na sztukę starożytnych Indii – pomimo konserwatyzmu, wpływ miało wiele innych cywilizacji m.in. mezopotamska, chińska, perska oraz hellenistyczna.
Pierwszą działalność artystyczną starożytnych Indii datuję się na 2500 - 1500 r. p.n.e.. Z tego okresu znaleziono liczne rzeźby, popiersia oraz amulety przedstawiające najczęściej zwierzęta. Zanik początków sztuki indyjskiej nastąpił wraz z przybyciem na półwysep Dekan – Ariów.
Sztuka Indyjska rozwinęła się na nowo dopiero za czasów panowania dynastii Maurjów, zwłaszcza Cesarza Aśoki kiedy rozwinęła się w pełni. W rzeźbie po raz pierwszy zaczęto posługiwać się stałym materiałem – kamieniem. Powstają też pierwsze stupy, które były zdobione licznym rzeźbami o charakterze symbolicznym – pojawiają się postacie ludzkie, zwierzęta oraz istoty mitologiczne.
W starożytnych Indiach popularne było również malarstwo naskalne. Najwięcej zabytków tego rodzaju sztuki znajduje się w świątyniach skalnych - cajtje i wihary. Malarstwo to wykonywano na ścianach wyrównanych gliną z nawozem krowim oraz omłotami ryżowymi.
W okresie panowania Guptów (lata 320 - 550), w tzw. „złotym wieku”, ustalił się typ ikonograficzny buddy – przedstawiany jako postać stojąca w luźniej szacie oraz druga forma, budda siedzący ze skrzyżowanymi nogami i nagim torsem.
Starożytne Indie – Nauka
Rozpowszechnione obecnie tzw. cyfry arabskie (układ dziesiętny) – pomimo swojej nazwy, tak na prawdę pochodzą z Indii. Arabowie tylko przywieźli je z półwyspu Dekan, wraz z tablicą rachunkową zwaną abakus – prototyp dzisiejszego liczydła.
Oprócz dokonań w dziadzinie matematyki, społeczeństwo starożytnych Indii mogło się również pochwalić dokonaniami w dziedzinie astronomii oraz arytmetyki. Najstarsze zachowane dokumenty – dotyczące obserwacji ciał niebieskich, datowane są na ok. 2 tys. lat p.n.e. i znajdują się w Rigwedzie. Astronomia Indyjska rozwijała się bez ograniczeń religijnych, będąc nauką zupełnie niezależną. Do najważniejszych osiągnięć w tej dziedzinie należy wyznaczenie ilości planet w Układzie Słonecznym, obliczanie daty występowania zaćmień i obwodu Ziemi, ustalenie, że Słońce jest gwiazdą.