Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie w czasie II wojny światowej

Poniesiona we wrześniu 1939 roku klęska doprowadziła do utraty przez polski rząd kontroli nad całym swoim terytorium, nie oznaczała jednak całkowitego zniszczenia polskich sił zbrojnych. Już w pierwszych dniach października udało się utworzyć emigracyjny rząd, z Władysławem Sikorskim jako nowym dowódcą wojska. Zwrócił on uwagę na kwestię tysięcy żołnierzy, którym w ostatnich dniach września 1939 roku udało się przebić do granicy rumuńskiej i węgierskiej. Wielu z nich nadal chciało walczyć za wolną Polskę.

Pomiędzy październikiem 1939 roku a majem 1940 roku rząd polski na emigracji czynił aktywne działania mające na celu utworzenie Wojska Polskiego we Francji, złożonego z tych właśnie żołnierzy, którzy wydostali się z terytorium Polski. Odniesiono na tym polu duże sukcesy. Francuzi byli zainteresowani wzmocnieniem swojej armii, stąd też dzięki jej pomocy udało się zorganizować transport internowanych żołnierzy do Francji, rozpoczęto też ich formowanie w nowe dywizje i szkolenie. Problemem był sprzęt i wyposażenie w mundury, żołnierzy polskich zrażała też francuska bierność w stosunku do niemieckiej agresji.

Wojska polskie na Zachodzie przeszły swój chrzest bojowy w czasie kampanii norweskiej, kiedy to w czasie walk pod Narwikiem (kwiecień-maj 1940) udział brała Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Już wkrótce potem jednak formowanie sił polskich we Francji zostało przerwane przez niemiecki atak na to państwo.

W czasie kampanii francuskiej siły polskie były dopiero w trakcie formowania, stąd też ich użycie przebiegało chaotycznie. Mimo dużych strat Polakom udało się przebić do plaż Dunkierki, gdzie zostali ewakuowani wraz z wojskiem brytyjskim. Rozpoczął się nowy etap formowania wojska polskiego, jakim było jego drugie już odtworzenie w Wielkiej Brytanii.

W czasie słynnej „Battle of Britain”, czyli „Bitwy o Anglię”, polskie dywizjony lotnicze 303 i 302 oddały Anglikom ogromną przysługę, wykazując się męstwem, brawurą i dużą liczbą zestrzeleń indywidualnych. Lądowe siły zbrojne musiały jednak poczekać na swój debiut aż do roku 1941, kiedy to między lutym i listopadem 1941 roku uczestniczyły w obronie twierdzy Tobruk, w północnej Afryce (Samodzielna Brygada Strzelców Podkarpackich). W roku 1942 siły polskie zostały znacząco wzmocnione dzięki pojawieniu się tzw. Armii Andersa, złożonej z żołnierzy internowanych w 1939 roku w ZSRR, którzy za cichym przyzwoleniem Stalina zostali przerzuceni przez Bliski Wschód na Zachód.

W roku 1944 siły polskie uczestniczyły aktywnie w wyzwalaniu Europy, walcząc zarówno na froncie włoskim, jak i we Francji. II Korpus Polski generała Andersa walnie przyczynił się do zdobycia niemieckiej twierdzy na wzgórzu Monte Cassino, później zaś uczestniczył w zdobywaniu Ankony i Bolonii. Z kolei we Francji polskie siły pancerne pod dowództwem generała Stanisława Maczka pomogły okrążyć i rozbić siły niemieckie w bitwie pod Falaise (1944). Ciężkimi stratami zakończył się za to udział polskich spadochroniarzy, dowodzonych przez Stanisława Sosabowskiego, w operacji Market- Garden (1944) – nieudanej próbie opanowania Holandii.

Niestety, w wyniku ustaleń konferencji Wielkiej Trójki w Jałcie i Teheranie polscy sojusznicy nie byli już potrzebni Aliantom Zachodnim. Po zakończeniu wojny polskim siłom zbrojnym odmówiono nawet honorowego udziału w paradzie zwycięstwa w Londynie. W wyniku surowego i szybkiego procesu demobilizacji większość żołnierzy znalazła się dosłownie na bruku, musząc wybierać między powrotem do komunistycznej Polski, a ciężkim losem emigranta. Dla wielu Polaków to okres po 1945 stanowił prawdziwą walkę o przetrwanie w niechętnym im już środowisku.