NKWD - definicja, działalność, historia. Ławrientij Beria - życiorys

Już od pierwszych dni rewolucji październikowej i walki o władzę w Rosji bolszewicy byli zmuszeni stosować aparat terroru, w celu zarówno likwidacji wrogów ich systemu, jak również zapobiegania jakimkolwiek niepokojom społecznym. Stąd też już w pierwszych miesiącach po rewolucji październikowej sformowana została Wszechrosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (w skrócie Wczeka lub Czeka). Jej najważniejszym twórcą był Polak, Feliks Dzierżyński, zwany ze względu na swoją działalność „krwawym katem”.  Zakończenie wojny domowej w Rosji nie oznaczało końca działalności aparatu bezpieczeństwa – wręcz przeciwnie, doszło do jego reorganizacji i rozbudowy, w oparciu o doświadczenia wojny. W roku 1922 doszło do reorganizacji i zmiany nazwy na OGPU (Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny), wreszcie zaś, w roku 1934, w wyniku połączenia OGPU z innymi elementami aparatu bezpieczeństwa powstało słynne i wszechwładne NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych).

NKWD stanowiło podstawę radzieckiego systemu utrzymywania władzy i zastraszania społeczeństwa. Organizacja ta posiadała ogromną władzę i była praktycznie niezależna od wszelkich innych instytucji państwowych. Do zadań NKWD należało tropienie wszelkich przejawów oporu wobec władzy radzieckiej, jak również fizyczna likwidacja różnorakich „wrogów ludu”. NKWD opierało swoją działalność na rozbudowanej siatce donosicieli i informatorów, łącząc działania jawne i tajne. Również pod zarządem NKWD znajdowała się sieć obozów pracy przymusowej, zwana GUŁAG-iem. Funkcjonariusze NKWD byli odpowiedzialni za walkę ze szpiegostwem, a w trakcie II wojny światowej odpowiadali za utrzymywanie dyscypliny w Armii Czerwonej i likwidacji „wrogów systemu”. Stąd też udział NKWD w mordzie na polskich oficerach w Katyniu i walce z polskim podziemiem niepodległościowym.

Okresem największej potęgi organizacji jest okres, kiedy była kontrolowana przez bliskich współpracowników Stalina – kolejno Gienricha Jagodę (1934 - 1936), Nikołaja Jeżowa (1936 - 1938) i Ławrientija Berię. Szczególnie znany jest zwłaszcza ów ostatni. Ławrientij Beria, urodzony 29.03.1899 roku w Mercheuli, był aż do roku 1934 niezbyt wyróżniającym się, lokalnym działaczem partyjnym, znanym głównie ze swojego zaangażowania w likwidacji „kontrrewolucjonistów” w trakcie wojny domowej w Rosji. W latach 20. był I sekretarzem gruzińskiej komórki Partii, cały czas działał także w OGPU. Jego kariera zaczęła się jednak dopiero po zauważeniu jego talentu przez Józefa Stalina. Beria stał się wkrótce zastępcą Jeżowa, a po jego upadku i egzekucji sam stanął na czele NKWD. Był jednym z najbardziej znienawidzonych członków Partii, otoczonym nieufnością nawet ze strony kolegów. To w wyniku jego sugestii doszło do rozstrzelania polskich jeńców wojennych w Katyniu, osobiście dowodził również różnego rodzaju akcjami pacyfikacyjnymi i czystkami. Jako wierny wykonawca woli Stalina potrafił jednocześnie umiejętnie przekonywać wodza o swojej skuteczności, organizując fałszywe zamachy na Stalina, które później oczywiście „niweczył”.  Dzięki wyjątkowo mocnej pozycji Beria utrzymał się przy władzy aż do śmierci Stalina w roku 1953. Potem jednak szczęście go opuściło. W czasie walk o władzę po Stalinie został aresztowany i skazany na śmierć. Wyrok wykonano 23.12.1953 roku. Rok później doszło do wielkich reform resortu bezpieczeństwa, który ostatecznie przekształcił się w KGB.