Pierwszym i zarazem głównym nurtem reformacji był luteranizm. Swoją nazwę wiązł od teologa Marcina Lutra, który w roku 1517 wyraził swoje poglądy w 95 tezach – zawierały program naprawy Kościoła katolickiego. Był to jednak jeden z wielu odłamów reformacji, które miały powstać w pozostałych częściach nowożytnej Europy.
Radykalny odłam luteranizmu reprezentował Tomasz Munzer. Wzniecił i kierował buntem chłopów w połowie roku 1524. Po krwawych walkach z siłami książąt, buntownicy zostali pokonani w bitwie pod Frankenhausen w roku 1525. Po tych wydarzeniach Munzer został pojmany, a następnie podanno go torturom. W sowich poglądach łączył reformę Kościoła z reformą społeczną. Głosił ideę ustroju, w którym nie ma własności prywatnej.
Kolejny odłam reformacji stanowili anabaptyści – nowochrzczeńcy. Nie uznawali ważności chrztu niemowląt uważając przy tym, iż powinien on być przyjmowany dopiero w życiu dorosłym, jako świadomy wybór człowieka. Poza tym odrzucali wszelkie doktryny religijne. Wierzyli w powszechne kapłaństwo oraz odrzucenie hierarchii kościelnej. Spory wpływ na kształtowanie się tego ruchu miały nauki Tomasza Munzera.
Drugim najważniejszym nurtem reformacji był kalwinizm. Jego inicjator – Jan Kalwin, był Francuzem działającym w tym państwie oraz Szwajcarii. Osiadłszy w Genewie, uczynił z miasta stolicę protestantyzmu. Podstawą tej doktryny była Biblia, którą Kalwin uznawał za jedyne źródło wiary. Uznawał przy tym dwa sakramenty – chrzest oraz komunię. Pomimo, iż uznawał te same sakramenty co Luter, to negował możliwość przemiany chleba oraz wina w ciało i krew Chrystusa. Dodatkowo odrzucał również kult świętych, obrazów, relikwii oraz odpusty.
W doktrynie Kalwina podstawą była wiara w rygorystyczne pojmowanie przeznaczenia – teza o predestynacji, czyli los nadany człowiekowi przez Boga. Człowiek według tych założeń nie miał wpływu na zmianę swojego losu. To Bóg miał decydować o zbawieniu bądź też potępieniu danego człowieka i to jeszcze przed jego narodzinami. Poza tym Kalwin propagował nietolerancje religijną wobec przeciwników religijnych. Jego zwolnicy nazywali siebie samych ewangelikami reformowanymi, dla odróżnienia od ewangelików augsburskich – luteranów.
Ostatni odłam reformacji narodził się w Anglii, za czasów rządów Henryka VIII. Bezpośrednią przyczyną stał się spór personalny między królem a papieżem. Ten ostatni odmawiał dania rozwodu władcy angielskiemu. Anglikanizm został scharakteryzowany w Akcie Supremacji Henryka VIII.
Jednak dopiero zasady ruchu sprecyzowała jedna z córek władzy – Elżbieta I. W trackie swoich rządów nie zaakceptowała modnego ówcześnie w Anglii kalwinizmu, ale przyjęła moralną naukę Kalwina. Ogłoszone przez nią 39 artykułów wiary stanowi do dziś podstawę anglikanizmu.
Uznawano dwa sakramenty – chrzest oraz komunię, a odrzucano wiarę w czyściec, kult świętych oraz odpusty. Kolejno zlikwidowano również zakony i sekularyzowano dobra kościelne. Po wprowadzeniu zmian kościół anglikański – pod względem organizacji, stał się kościołem państwowym.
W II połowie XVI w. z pierwotnego luteranizmu oraz kalwinizmu wyłoniły się nowe grupy religijne – tzw. druga reformacja. Na obszarze Anglii byli nimi purytanie. W swoich zamierzeniach chcieli doprowadzić do końca proces reformacji w Anglii oraz stworzyć nowy typ człowieka.