Bracia Polscy - definicja, poglądy, historia

Bracia polscy (inaczej: arianie polscy, unitarianie) to radykalny ruch społeczno-religijny, który wyodrębnił się z polskiego kalwinizmu w XVI w. Do oficjalnego rozłamu doszło w 1562 r. na synodzie pińczowskim. Braci polskich nazwano wówczas mniejszym zborem, w odróżnieniu od większego zboru kalwinów. W 1658 r. na podstawie uchwały sejmowej zostali wypędzeni z kraju; emigrowali głównie do Holandii i Siedmiogrodu.  Stanowili najbardziej radykalny odłam reformacji w Polsce.  Ich ostatnie wspólnoty za granicą zanikły w XIX w.

Do ruchu przystępowali przedstawiciele wszystkich klas społecznych – zarówno plebsu, mieszczaństwa, jak i szlachty. Podstawą ideologii braci polskich była bowiem zasada braterstwa i równości wszystkich ludzi. Odmawiali oni służby wojskowej i państwowej, opowiadali się za zniesieniem własności prywatnej i kary śmierci oraz za zakazem wojen (na znak pacyfizmu nosili drewniane miecze). W sferze religijnej byli antytrynitarzami, co oznacza, że nie uznawali dogmatu Trójcy Świętej. Dużą wagę przypisywali sprawom moralnym i tolerancji religijnej.

Do głównych ośrodków braci polskich należał Pińczów, później Raków, z Akademią Rakowską (1600 r.) i drukarnią. Przyczynili się oni do rozwoju języka, szkolnictwa i kultury polskiej. Do braci polskich należał m.in. Wacław Potocki (jeden z głównych twórców barokowych w Polsce) oraz Jan Andrzej Morsztyn (polityk i poeta). Ideologami ruchu byli Piotr z Goniądza, Grzegorz Paweł z Brzezin i Szymon Budny.

Bracia polscy często nazywani są także socynianami. Określenie to pochodzi od nazwiska Fausta Socyna, który w 1579 r. przybył z Siedmiogrodu do Polski i przyczynił się do zreformowania ruchu. Grupa jego zwolenników odstąpiła bowiem od pierwotnie przyjętych poglądów dotyczących wspólnoty dóbr, sprzeciwu wobec państwa i prawa świeckiego, zachowując jednak zasadę bezwzględnego potępienia działań wojennych.

Socynianie odrzucali istnienie Trójcy św. i zaprzeczali bóstwu Chrystusa, przyjmując jedność Boga (unitarianizm). Zaprzeczali także dogmatowi o zmartwychwstaniu ciał, a Pismo Św. uznali za jedyne źródło wiary (zasada Sola scriptura); nie uznawali Tradycji. Socynianizm propagował także hasła humanizmu i racjonalizmu, w tym zasadę, że najwyższym sędzią w sprawach wiary jest rozum.

Polecamy również:

  • Luteranizm w Polsce - historia

    Już w kilka lat po wystąpieniu Marcina Lutra przeciwko nadużyciom w praktyce odpustów w 1517 r., jego poglądy i publikacje były znane w Polsce. Idee reformacyjne znalazły zwolenników wśród przedstawicieli różnych warstw społecznych, także wśród duchowieństwa. Więcej »

  • Kalwinizm w Polsce - historia, przedstawiciele

    O ile luteranizm najchętniej przyjmowało mieszczaństwo, to kalwinizm w Polsce znalazł zwolenników przede wszystkim u przedstawicieli szlachty. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się m.in. osobiste działanie Kalwina przez korespondencję z polskim królem Zygmuntem Augustem i możnymi,... Więcej »

  • Bracia Czescy - opis, poglądy, przedstawiciele

    Braćmi Czeskimi (Jednotą Braci Czeskich; Jednotą Bracką) nazywa się ruch religijno-społeczny rozwijający się w Czechach od 1457 r., który skupiał pozostałych po klęsce husytyzmu taborytów. Jego zwolennicy głosili kult pracy fizycznej, ubóstwa i pogardę dla piastowania wysokich... Więcej »

Komentarze (1)
Wynik działania 5 + 2 =
jacek
2019-10-23 13:42:29
super :(
Ostatnio komentowane
Ciekawe i pomocne
• 2024-12-03 20:41:33
pragnę poinformować iż chodziło mi o schemat obrazkowy lecz to co jest napisane nie j...
• 2024-11-28 16:29:46
ciekawe, oczekiwałem tylko kraj-stolica. miłe zaskoczenie ;)
• 2024-11-20 18:11:07
A jeśli trójkąt równoramienny jest jednocześnie prostokątny to który bok jest domy�...
• 2024-11-17 07:46:27
przegralem nnn do tego artykulu
• 2024-11-16 13:50:26