System polityczny (ustrój) Wielkiej Brytanii - WOS

Wielka Brytania jest państwem opartym, pod względem terytorialnym, na unii realnej, którą tworzą Anglia, Szkocja, Walia oraz Irlandia Północna. Formalnie tworzy jednolite państwo unitarne z ustrojem zdecentralizowanym. Istniejącym ustrojem politycznym jest monarchia parlamentarna, w zakresie której funkcjonuje system parlamentarno-gabinetowy z dziedzicznym władcą na czele.

Osobliwą cechą Wielkiej Brytanii jest nieposiadanie konstytucji spisanej, ustrój polityczny oparty jest na ogólnych normach i zasadach odnoszących się wykonywania władzy, które wykształciły się w trakcie dziejów. Głównymi źródłami prawodawczymi są: konwenanse konstytucyjne, prawa precedensowe oraz tzw. stanowione (do tych praw zaliczana jest Wielka Karta Swobód), zasady ustrojowe (m.in. zasada zwierzchnictwa parlamentu a także zasada podziału władzy), podręczniki i dzieła prawnicze oraz prawa i traktaty Unii Europejskiej.

Monarcha pełni w zasadzie funkcję reprezentatywną. To głowa Kościoła w Anglii oraz Kościoła Prezbiteriańskiego w Szkocji oraz formalny reprezentant władzy wykonawczej. Jest on także zwierzchnikiem sił zbrojnych, może wypowiadać wojnę, nadawać tytuły szlacheckie i odznaczenia, posiada prawo łaski, otwiera sesje parlamentu. Teoretycznie posiada prawo sankcji ustaw przyjętych przez parlament, może zwoływać i rozwiązywać parlament, praktyka jednak wygląda nieco inaczej, ze względu na niestosowanie tych praw przez długi okres, utraciły one swoją moc. Król może zostać zdetronizowany w kilku przypadkach: w momencie przejścia na inną religię oraz w sytuacji zawarcia związku małżeńskiego z osobą, która nie jest Anglikiem.

Zasadnicza władza skupia się w rękach parlamentu i rządu. Parlament składa się z Izby Lordów (Izba Wyższa) oraz Izby Gmin (Izba Niższa) oraz monarchy. W Izbie Lordów zasiadają lordowie dziedziczni, dożywotni oraz lordowie duchowni, łącznie 782 osób. Izba Wyższa pełni głównie funkcję doradczą, posiada jedynie prawo weta, które zawiesza ustawę przegłosowaną przez Izbę Niższą, jednak tylko na rok, może także wnosić poprawki do projektów Izby Gmin, a także brać udział w komisjach wspólnych, ponadto pełni funkcję sądu apelacyjnego najwyższej instancji. Z kolei w skład Niższej Izby wchodzi 650 deputowanych, którzy wybierani są w powszechnych i bezpośrednich wyborach (liczba deputowanych jest zmienna i zależna od okręgów wyborczych). Pełni zdecydowanie uprzywilejowaną, nadrzędną rolę w parlamencie. Ogłasza ona najważniejsze projekty ustaw, sprawuje kontrolę nad finansami, podatkami i budżetem. Prace tej Izby prowadzone są poprzez system debat w specjalnych komisjach.

Charakterystyczne dla ustroju wielkiej Brytanii są system dwupartyjny oraz tzw. gabinet cieni. Premierem zostaje lider partii, która wygrała, to on tworzy rząd. W skład rządu wchodzi ok. 100 osób, są to ministrowie, aparat administracyjny oraz tzw. sługi korony, oraz 21-osobowy gabinet. Członkowie rządu wybierani są przez premiera (mianowani zaś przez monarchę), spośród parlamentarzystów. Gabinet cieni jest powoływany przez partię opozycyjną (wybierającą własny rząd, łącznie z ministrami), która w ten sposób przygotowuje się na ewentualną porażkę gabinetu sprawującego władzę, którą wykorzystają do przejęcia władzy. Wyjątkową cechą systemu brytyjskiego jest brak referendum.

System sądowniczy nie jest skomplikowany, Sąd Najwyższy, którym jest Supreme Court znajduje się w Londynie, zaś Sąd Izby Lordów pełni funkcję trybunału apelacyjnego. Najniższym szczeblem są sądy pokoju, w których orzeczenia wydają niezawodowi sędziowie pokoju oraz sądy hrabstw, to te dwa rodzaje sądów rozstrzygają większość spraw sądowych.

Polecamy również:

  • System (ustrój) polityczny Stanów Zjednoczonych - WOS

    Stany Zjednoczone Ameryki Północnej są państwem federalnym, w skład którego wchodzi 50 autonomicznych stanów oraz tzw. Dystrykt Kolumbia z Waszyngtonem. Możemy również wymienić kilka terytoriów, które są terenami stowarzyszonymi z USA, będą to: Wyspy Marshalla, Federacja... Więcej »

  • System (ustrój) polityczny Francji - WOS

    V Republikę Francuską ustanowiono w 1958 roku, opiera się ona przede wszystkim na nowej konstytucji (uchwalonej również w 1958 r.), która mówi, że Francja jest socjalną i laicką republiką, opartą na systemie mieszanym. Więcej »

  • System (ustrój) polityczny Szwajcarii - WOS

    Szwajcaria jest przykładem państwa z obowiązującym systemem parlamentarno-komitetowym. Obowiązuje system zgromadzenia, tj. nadrzędności parlamentu. Szwajcaria jest krajem federacyjnym, w którego skład wchodzi 26 nienaruszalnych podmiotów (kantonów i półkantonów). Kantony mają... Więcej »

  • System (ustrój) polityczny Niemiec - WOS

    Niemcy posiadają status demokratycznej republiki federalnej o kanclersko-parlamentarnym systemie władzy. W skład federacji wchodzi 16 krajów związkowych zwanych landami, z których każdy posiada własny rząd i parlament (zwany landtagiem), których szerokie kompetencje precyzuje ustawa... Więcej »

  • System (ustrój) polityczny Rosji - WOS

    Obecny system polityczny w Federacji Rosyjskiej funkcjonuje stosunkowo krótko, uformował się zaledwie 22 lata temu. Upadek Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) w 1991 r. rozpoczął w Rosji nowy okres, wówczas to zaczęto przygotowywać projekt nowej konstytucji. Jej ostateczna wersja... Więcej »

Komentarze (2)
Wynik działania 5 + 5 =
NN
2023-10-10 19:08:35
Był już brexit, więc traktaty UE nie są już źródłem prawa
Bartek
2019-01-16 19:11:55
Tekst należy poprawić ze względu na to, że funkcje sądowe Izby Lordów zostały już scedowane na specjalnie do tego stworzony Sąd. Liczba lordów nie jest ściśle określona.
Ostatnio komentowane
supa
• 2024-12-05 14:20:12
ess
• 2024-12-04 18:43:47
Ciekawe i pomocne
• 2024-12-03 20:41:33
nie jaja nie
• 2024-11-30 20:37:38
pragnę poinformować iż chodziło mi o schemat obrazkowy lecz to co jest napisane nie j...
• 2024-11-28 16:29:46