System (ustrój) polityczny Stanów Zjednoczonych - WOS

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej są państwem federalnym, w skład którego wchodzi 50 autonomicznych stanów oraz tzw. Dystrykt Kolumbia z Waszyngtonem. Możemy również wymienić kilka terytoriów, które są terenami stowarzyszonymi z USA, będą to: Wyspy Marshalla, Federacja Mikronezji, Portoryko oraz Mariany Północne.

Stany Zjednoczone są stosunkowo młodym państwem (w porównaniu z państwami funkcjonującymi już od starożytności albo od średniowiecza), bowiem ich niezależna historia bierze swój początek w II połowie XVIII wieku. W 1787 roku na mocy ogłoszonej konstytucji określono kształt prawny nowopowstałego państwa. Ustawa zasadnicza ma bardzo sztywny charakter co oznacza, iż bardzo trudno wprowadzić w niej zmiany. Oprócz zwyczajów konstytucyjnych źródłami prawa w USA są: akty prawne prezydenta, traktaty międzynarodowe oraz orzeczenia sądu Najwyższego.

Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych przechodził pewną ewolucję – można wyróżnić cztery fazy jego rozwoju – początkowo dominująca pozycja przypadała Kongresowi, z czasem była ograniczana na rzecz Sądu Najwyższego i prezydenta. Obecnie panuje stan równowagi między organami państwa o charakterze federalnym. Kongres i prezydent posiadają równorzędny zakres władzy. Z kolei Sądowi Najwyższemu przypisuje się rolę arbitra między tymi dwoma organami. W przypadku USA możemy mówić o systemie prezydenckim, bowiem głowa państwa jest jednocześnie szefem rządu.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza w USA powierzona została Kongresowi, który składa się z dwóch równorzędnych izb (bikameralizm symetryczny): Izby Reprezentantów i Senatu. Mimo formalnej odrębności od siebie, są one współzależne i współpracują ze sobą (ustawy są uchwalane w jednakowym brzmieniu przez obie izby). Kongres ma przydzielone następujące kompetencje: reguluje kwestie związane ze stosunkami handlowymi z innymi krajami, nakłada podatki, jest odpowiedzialny zaciąga pożyczki państwowe, ratyfikuje umowy międzynarodowe przyjęte przez prezydenta, posiada prawo emisji pieniędzy, zatwierdza kandydatów na stanowiska wyższych urzędników państwowych (nominowanych przez prezydenta) oraz tworzy armię oraz policję, ma prawo wypowiadania wojny.

W skład Izby Reprezentantów wchodzi 435 przedstawicieli narodu, którzy są wybierani na dwuletnią kadencję w okręgach jednomandatowych. Pracami Izby kieruje tzw. speaker, którego wybiera się spośród członków partii posiadającej większość. Głównym zadaniem Izby Reprezentantów jest regulacja kwestii finansowych państwa.

Senat z kolei odgrywa rolę przedstawicielstwa stanów – tworzy go 100 reprezentantów stanowych (po dwóch z każdego stanu). Kadencja senatu trwa 6 lat, natomiast co 2 lata następuje wymiana 1/3 jego składu. Obradom tej izby przewodniczy wiceprezydent. Senat pełni ważną funkcję sądowniczą, bowiem posiada prawo sądzenia wysokich urzędników państwowych, także prezydenta. Prace Senatu dotyczące spraw bieżących odbywają się w 16 komisjach.

Władza wykonawcza

Władza wykonawcza spoczywa w rękach prezydenta, w Stanach Zjednoczonych nie ma bowiem takiej instytucji jak rząd. Głowa państwa jest wybierana na 4 lata w wyborach pośrednich – obywatele mają prawo wyboru elektorów, którzy dokonują ostatecznego wyboru. Możliwa jest tylko jedna reelekcja. Kandydatem na prezydenta może być każdy obywatel, który posiada prawa wyborcze i ukończył 35 lat. Pomocy w sprawowaniu władzy udziela prezydentowi gabinet składający się z 11 sekretarzy stanu, który jest powoływany przez samą głowę państwa (przy jednoczesnej zgodzie 2/3 członków Senatu) jako organ doradczy pozbawiony samodzielnych uprawnień.

Prezydent posiada dosyć duży zakres kompetencji – jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, może podjąć decyzję o wszczęciu wojny lub wprowadzeniu stanu wojennego, ustanawia prawo (za pomocą wydawanych rozporządzeń, zarządzeń i dyrektyw), mianuje wysokich urzędników państwowych, posiada prawo łaski, jest kierownikiem polityki zagranicznej i polityki wewnętrznej, nominuje sędziów Sądu Najwyższego i innych, przysługuje mu prawo weta (kieszonkowego oraz zawieszającego), wdraża prawa ustalone przez Kongres. Jednocześnie prezydent ponosi odpowiedzialność prawną (nie polityczną) za swoje działania – może być postawiony w stan oskarżenia prze Senatem.

Władza sądownicza

Władza sądownicza w Stanach Zjednoczonych przydzielona jest sądom stanowym i federalnym. Tym ostatnim podlegają m.in. sprawy związane z konstytucją, ustawami federalnymi, sporami międzystanowymi oraz umowami międzynarodowymi. System sądów federalnych skonstruowany jest trójstopniowo – składają się na niego sądy dystryktywne, sądy apelacyjne oraz Sąd Najwyższy, będący najwyższą instancją odwoławczą.

Polecamy również:

  • System polityczny (ustrój) Wielkiej Brytanii - WOS

    Wielka Brytania jest państwem, pod względem terytorialnym, opartym na unii realnej, którą tworzą Anglia, Szkocja, Walia oraz Irlandia Północna. Formalnie tworzy jednolite państwo unitarne z ustrojem zdecentralizowanym. Istniejącym ustrojem politycznym jest monarchia parlamentarna, w zakresie... Więcej »

  • System (ustrój) polityczny Francji - WOS

    V Republikę Francuską ustanowiono w 1958 roku, opiera się ona przede wszystkim na nowej konstytucji (uchwalonej również w 1958 r.), która mówi, że Francja jest socjalną i laicką republiką, opartą na systemie mieszanym. Więcej »

  • System (ustrój) polityczny Szwajcarii - WOS

    Szwajcaria jest przykładem państwa z obowiązującym systemem parlamentarno-komitetowym. Obowiązuje system zgromadzenia, tj. nadrzędności parlamentu. Szwajcaria jest krajem federacyjnym, w którego skład wchodzi 26 nienaruszalnych podmiotów (kantonów i półkantonów). Kantony mają... Więcej »

  • System (ustrój) polityczny Niemiec - WOS

    Niemcy posiadają status demokratycznej republiki federalnej o kanclersko-parlamentarnym systemie władzy. W skład federacji wchodzi 16 krajów związkowych zwanych landami, z których każdy posiada własny rząd i parlament (zwany landtagiem), których szerokie kompetencje precyzuje ustawa... Więcej »

  • System (ustrój) polityczny Rosji - WOS

    Obecny system polityczny w Federacji Rosyjskiej funkcjonuje stosunkowo krótko, uformował się zaledwie 22 lata temu. Upadek Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) w 1991 r. rozpoczął w Rosji nowy okres, wówczas to zaczęto przygotowywać projekt nowej konstytucji. Jej ostateczna wersja... Więcej »

Komentarze (1)
Wynik działania 3 + 5 =
Teo
2019-05-30 16:06:33
Przydatne, dziękuje
Ostatnio komentowane
Ciekawe i pomocne
• 2024-12-03 20:41:33
pragnę poinformować iż chodziło mi o schemat obrazkowy lecz to co jest napisane nie j...
• 2024-11-28 16:29:46
ciekawe, oczekiwałem tylko kraj-stolica. miłe zaskoczenie ;)
• 2024-11-20 18:11:07
A jeśli trójkąt równoramienny jest jednocześnie prostokątny to który bok jest domy�...
• 2024-11-17 07:46:27
przegralem nnn do tego artykulu
• 2024-11-16 13:50:26