Nie ma ustanowionych na całym świecie jednorodnych sposobów nabywania obywatelstwa, jednak spotykamy się z kilkoma najczęściej występującymi. Ogólnie rzecz ujmując można nabyć obywatelstwo w dwojaki sposób – na mocy prawa oraz w wyniku decyzji administracyjnej.
Nabycie obywatelstwa z mocy prawa (ex lege) także dzieli się na kilka typów. W ramach tego sposobu nabycia praw obywatelskich wymienić można uzyskanie obywatelstwa na podstawie zasady krwi oraz na podstawie zasady ziemi, a także poprzez zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem innego kraju.
W przypadku prawa krwi (ius sanguinis) jednostka staje się obywatelem państwa ze względu na urodzenie się z rodziców (lub jednego rodzica) posiadających obywatelstwo jakiegoś kraju. Jest to pierwotny typ nabywania praw obywatelskich, który działa np. w Polsce. Podobnie funkcjonuje zasada prawa ziemi (ius solis), zgodnie z którą obywatelstwo jest przyznawane jednostce, której narodziny dokonały się na terytorium jakiegoś kraju. Ten system funkcjonuje w Stanach Zjednoczonych. Są to dwa najczęściej występujące trendy, co nie oznacza, że jedyne.
W inny trochę sposób następuje przyznanie obywatelstwa w wyniku decyzji (aktu administracyjnego).