Wszystkie państwa demokratyczne, aby zachować ład i porządek wewnątrz kraju, zapewniają swoim obywatelom liczne prawa i wolności, a także nakładają na nich obowiązki. Zarówno jedne, jak i drugie zamieszczone zostały w najważniejszym akcie prawnych jakim jest konstytucja. Obywatele Polski zakres praw, wolności i obowiązki mają zapisane w rozdziale drugim Konstytucji.
Do praw i wolności, które określane są w trzech grupach, należą:
1. Prawa i wolności osobiste:
- prawo do życia i jego ochrony;
- nietykalność i wolność osobista;
- prawo do prywatności;
- prawo do sprawiedliwego i jawnego procesu;
- prawo rodziców do wychowania dzieci w zgodzie z własnymi przekonaniami;
- prawo do wolności oraz ochrony tajemnicy komunikowania się;
- prawo do nienaruszalności mieszkania;
- wolność poruszania się po terytorium kraju oraz prawo do wyjazdu za granicę;
- wolności wyrażania poglądów oraz rozpowszechniania informacji;
- wolność sumienia i religii.
2. Prawa i wolności polityczne:
- prawo do organizacji oraz uczestnictwa w pokojowych zgromadzeniach publicznych;
- prawo do informacji o działalności organów państwowych;
- wolność zrzeszania się;
- dostęp do służby publicznej;
- prawo do składania petycji, skarg