10 przykazań Bożych, czyli Dekalog. Samo słowo Dekalog wywodzi się z języku greckiego klasycznego i znaczy „dziesięć słów”. Owo „dziesięć słów” Bóg objawił na świętej górze Mojżeszowi i całemu narodowi wybranemu. Są to zatem słowa samego Boga. Zostały spisane w Księdze Wyjścia (Wj 20,1-17) i w Księdze Powtórzonego Prawa (Pwt 5, 6-22).
Dekalog jest drogą życia. Przestrzegając dziesięciu przykazań, człowiek może się wyzwolić z niewoli grzechu, gdyż są one niczym innym jak prawem Bożym: Ja dziś nakazuję ci miłować Pana, Boga twego, i chodzić Jego drogami, pełniąc Jego polecenia, prawa i nakazy, abyś żył i mnożył się. (Pwt 30, 16).
10 przykazań Bożych - tekst
Jam jest Pan, Bóg twój, który cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli.
1) Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną.
2) Nie będziesz wzywał imienia Boga twego nadaremno.
3) Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.
4) Czcij ojca swego i matkę swoją.
5) Nie zabijaj.
6) Nie cudzołóż.
7) Nie kradnij.
8) Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.
9) Nie pożądaj żony bliźniego swego.
10) Ani żadnej rzeczy, która jego jest.
Dziesięć przykazań Bożych w Kościele
Tradycja Kościoła, wierna Pismu Świętemu, przyznawała i przyznaje Dekalogowi pierwszorzędną rolę. Niemniej podział i numeracja przykazań ulegały zmianie na przestrzeni wieków, a różnice te są widoczne w formach Dekalogu przyjętych przez poszczególne wspólnoty chrześcijańskie (np. forma przyjęta przez Kościół katolicki różni się od formy, którą przyswoił sobie Kościół prawosławny).
Dziesięć przykazań oparte jest na dwóch podstawowych wymaganiach: wymaganiu miłości Boga i wymaganiu miłości bliźniego: Tak jak są dwa przykazania miłości, o których mówi Pan, że na nich zawisło całe Prawo i Prorocy... tak te dziesięć przykazań zostało dane na dwóch tablicach. Trzy... są wypisane na jednej tablicy, a siedem na drugiej. (św. Augustyn)
Wszystkie przykazania jednak w takim samym stopniu obowiązują każdego chrześcijanina, gdyż stanowią organiczną całość. Są one ze swojej natury niezmienne, obowiązuje zawsze i wszędzie. Nikt nie może człowieka zwolnić z obowiązku ich przestrzegania. Kościół mówi o wiecznej ważności Dekalogu. Przekroczenie jednego z przykazań jest równoznaczne z naruszeniem pozostałych (Jk 2,10-11).
10 przykazań Bożych - Dekalog. Interpretacja przykazań
Poniżej przedstawiamy dokładną interpretację wszystkich Bożych przykazań. Wyjaśniamy, jak należy je rozumieć. Sprawdź swoją wiedzę.
1 przykazanie: Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną – interpretacja
Chrześcijaństwo oparte jest na dogmacie wiary w jednego Boga, czyli jest religią monoteistyczną. Pierwsze przykazanie zabrania wiary w inne bóstwa poza Jednym Panem, a tym samym oddawania im czci, czyli bałwochwalstwa. Przy czym bałwochwalstwa nie należy ograniczać wyłącznie do kultów pogańskich – jest nim również ubóstwianie wszystkiego tego, co nie jest Bogiem np. władzy, pieniędzy ( Nie możecie służyć Bogu i Mamonie – Mt 6, 24), przodków, państwa. Pierwsze przykazanie, obok potępienia politeizmu, zakazuje również zabobonów, czyli wypaczeń praktyk kultowych. Kościół podkreśla, że należy odrzucić wszystkie formy wróżbiarstwa (m.in. horoskopy, astrologię czy jasnowidztwo), praktyki magii, czarów. Grzechem przeciwko pierwszemu przykazaniu jest także bezbożność, w tym ateizm jako całkowite odrzucenie Boga.
2 przykazanie: Nie będziesz wzywał imienia Boga twego nadaremno – interpretacja
Drugie przykazanie zabrania nadużywania imienia Bożego, w tym: imienia Boga, Jezusa Chrystusa, Najświętszej Maryi Panny i wszystkich świętych. Jest również potępieniem bluźnierstwa, które polega na wypowiadaniu (zewnętrznie lub wewnętrznie) przeciw Bogu słów nienawiści, wyrzutów, wyzwań. Zakaz bluźnierstwa rozciąga się także na słowa przeciw Kościołowi Chrystusa, świętym lub rzeczom świętym. Bluźnierstwo jest grzechem ciężkim. Drugie przykazanie zabrania także magicznego używania imienia Bożego. Jest zakazem krzywoprzysięstwa i wiarołomstwa. Imienia Boga, które jest imieniem świętym, należy używać z szacunkiem i zachowywać powściągliwość w powoływaniu się na Boga w mowie.
3 przykazanie: Pamiętaj, abyś dzień święty święcił – interpretacja
Trzecie przykazanie Dekalogu stanowi w judaizmie przypomnienie o świętości szabatu jako dniu odpoczynku, który oznacza wypełnienie dzieła stworzenia – tak jak Bóg odpoczął w siódmym dniu, człowiek również powinien zaprzestać pracy. W chrześcijaństwie szabat został jednak zastąpiony przez niedzielę, czyli „pierwszy dzień tygodnia”, dzień w którym zmartwychwstał Chrystus. Niedziela jest nazywana także „dniem ósmym”, gdyż oznacza nowe stworzenie zapoczątkowane wraz z Zmartwychwstaniem. Dla chrześcijan jest zatem dniem Pańskim, pierwszym ze wszystkich świąt. Szabat natomiast nie został zachowany, gdyż należy do dawnego porządku.
Niedzielna celebracja dnia Pańskiego i Eucharystii stanowi centrum życia Kościoła. Obowiązek świętowania niedzieli poprzez uczestnictwo we Mszy Świętej spoczywa zatem na każdym wiernym, gdyż jest świadectwem przynależności do Chrystusa. Zaniedbywanie tego obowiązku, bez ważnego powodu, jest równoznaczne z popełnieniem grzechu ciężkiego. W niedzielę chrześcijanie powinni poświęcić swój czas wolny życiu rodzinnemu, kulturalnemu, społecznemu i religijnemu, natomiast powstrzymać się od wykonywania tych prac i zajęć, które utrudniają oddawanie Bogu czci. Należy także pamiętać, że w dzień Pański jest tradycyjnie w religii chrześcijańskiej poświęcony na dobre uczynki i pokorne posługi względem ludzi chorych, kalekich i starszych.
4 przykazanie: Czcij ojca swego i matkę swoją – interpretacja
Czwarte przykazanie nakazuje okazywanie czci i szacunku tym, którym zawdzięczamy życie, czyli rodzicom. Dzieci są zobowiązane wobec swoich rodziców do posłuszeństwa i pomocy. Przykazanie dotyczy również związków pokrewieństwa z innymi członkami rodziny, domagając się okazywania miłości i wdzięczności dziadkom i przodkom. W interpretacji Kościoła czwarte przykazanie obejmuje także obowiązki uczniów względem nauczycieli, pracowników względem pracodawców, podwładnych względem przełożonych, obywateli względem ojczyzny oraz tych, którzy nią rządzą lub kierują.
Kościół na podstawie tego przykazania głosi, że to rodzice są pierwsi odpowiedzialni za wychowanie dziecka do wiary i modlitwy, za jego formację duchową od wczesnego dzieciństwa i kształtowanie cnót. Jest to ich obowiązkiem. Samo działanie rodziny chrześcijańskiej, zarówno w dziedzinie prokreacji, jak i wychowania, jest porównywane do stwórczego dzieła Boga Ojca. Podstawą ojcostwa ludzkiego, jego źródłem, jest bowiem Ojcostwo Boże. Nauka katolicka uznaje rodzinę za podstawową komórkę społeczną.
5 przykazanie: Nie zabijaj – interpretacja
Życie ludzkie jest święte, ponieważ pozostaje na zawsze w odniesieniu do Stwórcy. Tylko Bóg jest Panem życia: "W Jego ręku - tchnienie życia i dusza każdego człowieka" (Hi 12,10). Nikt inny, w żadnej sytuacji, nie może rościć sobie prawa do odbierania życia niewinnej istocie ludzkiej. Zabójstwo zamierzone jest grzechem ciężkim, należy również do kategorii grzechów "wołających o pomstę do nieba". Piąte przykazanie wiąże się także z zakazem przerywania ciąży (aborcji), eutanazji, samobójstwa, stosowania tortur, terroryzmu.
W świetle 5 przykazania uprawniona jest jednak samoobrona - osoba działająca w samoobronie nie jest winna ewentualnego zabójstwa, gdyż jest to skutek niezamierzony. Nauka Kościoła nie wyklucza również zastosowania kary śmierci, jeśli jest to jedyny dostępny sposób ochrony życia innych ludzi. Dopuszczalny jest również przeszczep narządów.
6 przykazanie: Nie cudzołóż – interpretacja
W interpretacji Kościoła szóste przykazanie obejmuje całość ludzkiej płciowości i wiąże się z nie tylko z zakazem cudzołóstwa i pochwałą wierności małżeńskiej, ale również z potępieniem rozwiązłości seksualnej, masturbacji, nierządu, pornografii, prostytucji, gwałtu, homoseksualizmu. Ponadto Kościół przyjmuje, że rozwód, poligamia i wolny związek są poważnymi wykroczeniami przeciw godności małżeństwa. Piętnuje również kazirodztwo - uznaje je za oznakę cofnięcia się do zwierzęcości.
7 przykazanie: Nie kradnij – interpretacja
Siódme przykazanie stanowi zakaz zabierania lub zatrzymywania niesłusznie dobra drugiego człowieka oraz wyrządzania bliźniemu krzywdy w jakikolwiek sposób, który dotyczy jego dóbr .Tym samym wymaga prawa do własności prywatnej, gdyż posiadanie wiąże się z wolnością i godnością ludzką.
Siódme przykazanie zabrania wprost kradzieży, rozumianej jako przywłaszczenie dobra drugiego człowieka wbrew racjonalnej woli właściciela. W interpretacji Kościoła stanowi również zakaz czynów i przedsięwzięć, które prowadzą do zniewolenia ludzi oraz do handlu nimi, jakby byli towarem. Jest również potępieniem korupcji i oraz wszelkiego rodzaju przywłaszczenia np. umyślnego zatrzymywania rzeczy pożyczonych/znalezionych, wypłacania niesprawiedliwych wynagrodzeń, przestępstw podatkowych. Popełniona niesprawiedliwość domaga się zawsze naprawienia krzywdy i zwrotu skradzionego dobra.
8 przykazanie: Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu – interpretacja
Ósme przykazanie stanowi zakaz fałszowania prawdy w relacjach z drugim człowiekiem. Wykroczenia przeciw prawdzie są uznawane za poważną niewierność samemu Bogu. Są nimi przede wszystkim fałszywe świadectwo o bliźnim, krzywoprzysięstwo oraz kłamstwo. Chrześcijanin powinien dbać o poszanowanie dobrego imienia innych osób i unikać pochopnego sądu, obmowy bądź oszczerstwa. Grzech przeciwko prawdzie stanowi także samochwalstwo i ironia. Również pochlebstwo staje się grzechem powszednim, gdy zmierza jedynie do bycia miłym, uniknięcia zła czy otrzymania upragnionych korzyści. Każde wykroczenie przeciw prawdzie domaga się wynagrodzenia krzywd.
9 przykazanie: Nie pożądaj żony bliźniego swego – interpretacja
W interpretacji Kościoła katolickiego dziewiąte przykazanie stanowi zakaz pożądania cielesnego, zgodnie ze słowami Jezusa: Każdy, kto pożądliwie patrzy na kobietę, już się w swoim sercu dopuścił z nią cudzołóstwa (Mt 5, 28). Chrześcijanin powinien walczyć z ową pożądliwością, a ta walka opiera się na oczyszczeniu serca i praktykowaniu umiaru.
10 przykazanie: Ani żadnej rzeczy, która jego jest – interpretacja
Dziesiąte przykazanie stanowi kontynuację i uzupełnienie przykazania dziewiątego. Dotyczy pożądania dóbr bliźniego, a owo pożądanie jest źródłem kradzieży, oszustwa i innych nadużyć ujętych w interpretacji przykazania siódmego. Dziesiąte przykazanie stanowi zakaz chciwości i nieumiarkowanej zachłanności. Żąda usunięcia zazdrości z serca człowieka, gdyż może ona prowadzić do najgorszych czynów i stać się grzechem śmiertelnym, jeśli życzy bliźniemu poważnego zła; św. Augustyn nazwał ją „grzechem diabelskim”. Należy pamiętać, że oderwanie się od bogactw jest nieodzowne, by wejść do Królestwa niebieskiego – sam Jezus namawiał do wyrzeczenia się posiadanych dóbr (Łk 14,33)
