Funkcja wykrzyknika
Znak wykrzyknienia (wykrzyknik) umożliwia przede wszystkim podkreślenie emocjonalnego charakteru wypowiedzi.
Zasady użycia
Wykrzyknik stawia się:
- po wyrazach, wyrażeniach, zdaniach/równoważnikach zdań dla nadania wypowiedzi emocjonalnego tonu i podkreślenia ważności (Kolacja! Już tak późno! Proszę o uwagę!),
- po wykrzyknikach-częściach mowy (O! Ach! Bęc!),
- w wypowiedzeniach lub po wypowiedzeniach rozpoczynających się od wykrzyknika-części mowy (Ach! Jaki piękny widok. / Ach, jaki piękny widok! / Ach! Jaki piękny widok!),
- w wypowiedzeniu lub po wypowiedzeniu zaczynającym się od wołacza (Mamo! Jestem głodny! / Mamo, jestem głodny!).
Wykrzyknik można postawić:
- po wypowiedziach w tonie rozkazującym, by podkreślić emocje (Zostaw mnie w spokoju! Możesz już przestać narzekać! Otwórz okno!),
- aby zasygnalizować, że podana informacja nie jest pomyłką lub podkreślić ważność jakiejś treści; służy temu wykrzyknik ujęty w nawias (Średnia miesięczna pensja na Kubie wynosi ok. 100 (!) złotych.),
- w połączeniu z pytajnikiem – dla podkreślenia emocjonalności wypowiedzi (Kto śmiał mnie krytykować?!) lub dla wyrażenia wątpliwości co do emocji (Potrafisz to zrobić!?),
- w tytułach (film „O rety!!”, wiersz „Ad astra!”).
Aby podkreślić naprawdę silne zabarwienie uczuciowe, można po wypowiedzi postawić dwa lub trzy wykrzykniki:
Boję się! Boję!!
Wykrzyknik a inne znaki interpunkcyjne
Po wykrzykniku nie stawia się kropki, przecinka, średnika ani dwukropka. Użycie tych znaków możliwe jest tylko wtedy, gdy wykrzyknik jest częścią tytułu:
Do moich ulubionych wierszy Staffa należą „Ad astra!”, „Kowal” i „Deszcz jesienny”.
Po wykrzykniku można postawić pytajnik, wielokropek, myślnik, cudzysłów i nawias zamykający:
Potrafisz to zrobić!?
Nigdy sobie tego nie daruję!...
Pomóż mi! – krzyknął chłopiec.
Obejrzałem wczoraj „O rety!”.
Pani Maria skończyła w tym roku 103 (tak!) lata.