Wacław Potocki opisał dzieje tzw. „wojny chocimskiej” prawdopodobnie w 1670 roku, jednak przez wiele lat utwór ten krążył jedynie w odpisach ze względu na odautorskie uwagi, które mogły nie przypaść do gustu ówcześnie dominującym siłom politycznym.
Jego nadrzędnym celem było wystawienie artystycznego pomnika męstwu, rycerskości i patriotyzmowi żołnierzy biorących udział w obronie twierdzy chocimskiej, których postawa stanowić miała przykład dla nowych pokoleń, zachęcając do głębokiego zaangażowania w sprawy państwa i czynienia ofiar na rzecz dobra wspólnoty.
Klamrą kroniki stała się pokorna modlitwa podmiotu lirycznego – w poetyckich wersach poprzedzających tekst właściwy pojawia się prośba, by Bóg okazał miłosierdzie chrześcijanom i własnemu narodowi (przez który Potocki rozumiał, oczywiście, Polaków). Opis dziejów wojny chocimskiej zamyka zaś modlitwa o zachowanie pokoju i wolności „rządnej a silnej”.
„Transakcja wojny chocimskiej” podzielona została na dziesięć części o dosyć znacznie różniących się od siebie rozmiarach. Pierwsze dwie przeznaczył autor na zarysowanie tła historycznego wydarzeń z 1621 roku, analizując czynniki, jakie doprowadzić musiały w końcu do konfliktu zbrojnego. Szczególnie w części pierwszej sporo miejsca poświęcono odmalowaniu stosunków społecznych i politycznych panujących w XVII-wiecznej Rzeczypospolitej, która na mocy wcześniejszych traktatów stała się lennikiem Turcji. Swoje zobowiązania spłacała niechętnie, często sięgając po kolejne skrawki granicznych ziem i majątków, które pragnęła włączyć na powrót do swojego terytorium. Krótkiemu wyjaśnieniu podlega też forma, w jakiej na ziemiach polskich egzystowali wtedy Tatarzy i Kozacy i jakie znaczenie odgrywali dla kształtowania się ówczesnego społeczeństwa.
W części drugiej kronikarz opisuje wydarzenia od momentu zaatakowania ziem polskich przez młodego tureckiego sułtana Osmana. Panujący wtedy król Zygmunt III Waza zwołał sejm, na którym natychmiastowo uchwalono rozpoczęcie przygotowań do „przyjęcia” Turków pod Chocimiem, gdzie znajdowała się jedna z najlepiej ufortyfikowanych twierdz XVII-wiecznej Rzeczypospolitej. Dowództwo polskich wojsk oddano w ręce hetmana Jana Karola Chodkiewicza, który szybko zorganizował siatkę pracujących w terenie informatorów i zmobilizował oddziały mające bronić Chocimia. Latem do twierdzy dotarł oddział hetmana Stanisława Lubomirskiego, jesienią zaś polscy dowódcy doczekali się wyglądanych z coraz większą niecierpliwością posiłków kozackich (ich przybycie kończy trzecią część kroniki).
Czwarta część „Transakcji” opisuje już działania wojenne od momentu dotarcia Turków pod mury Chocimia, jest więc wypełniona przede wszystkim dynamicznymi obrazami batalistycznymi i patetycznymi opisami sylwetek co dzielniejszych żołnierzy. Pojawia się tu również górnolotna mowa skierowana do żołnierzy, a włożona w usta hetmana Chodkiewicza, który jawi się zresztą na tle przedstawionych działań zbrojnych jako niezwykle utalentowany, doświadczony i mądry wódz. Kronikarski zapis został ponadto gęsto poprzeplatany odautorskimi komentarzami, które bardzo często odnoszą się do wydarzeń współczesnych narratorowi. Podobny kształt mają również części piąta i szósta.
Siódma księga poświęcona została postaci hetmana Chodkiewicza i wzruszającej opowieści o jego śmierci w trakcie jednej z potyczek z Turkami. Przeciwnik stale naciera, obrońcy Chocimia dzielnie odpierają jednak ataki, nawet po stracie swojego wodza. Ich opór okazuje się niewzruszony, wobec czego Turcy postanawiają zaniechać dalszych prób zdobycia twierdzy i wysyłają posłów prosząc o zawarcie pokoju.
Do podpisania rozejmu dochodzi w części dziewiątej, zaś ostatnia księga kroniki opisuje rozchodzenie się wojsk i radość w polskim obozie po tak wielkim dla niego zwycięstwie.