Stylizacja językowa polega na świadomym nadawaniu tekstowi cech charakterystycznych dla określonego stylu. Wykorzystuje się do tego odpowiednio dobrane środki językowe.
Stylizacja jest zatem powielaniem, naśladowaniem określonego wzorca, charakterystycznego dla danego okresu literackiego, epoki, gatunku czy pisarza. Autor stylizacji wybiera określony zestaw cech z danego stylu lub języka. Zabieg stylizacji może obejmować cały utwór lub jego część. Dzięki temu, odbiorca tekstu wprowadzany jest atmosferę epoki lub otoczenia.
Rodzaje stylizacji
1. Archaizacja – polega na wprowadzeniu do utworu elementów archaicznych, które wyszły już z regularnego obiegu i użytku – mogą to być elementy językowe, składnia. Stylizacji archaicznej służą również gwara, regionalizacja i elementy pochodzące z dawnych epok. W Polsce ten typ stylizacji był najpopularniejszy w XIX wieku (powieść historyczna, np. u Henryka Sienkiewicza).
2. Dialektyzacja – inaczej nazywana stylizacją gwarową, polega na wprowadzeniu do tekstu elementów gwarowych, dialektycznych. Stylizacja ta zachodzi na poziomie fonetyki, leksyki, metaforyki i frazeologii. Często umieszcza się ja w dialogach, rzadziej w narracji. Dialektyzacja często występowała w anegdotach, widowiskach teatralnych. Stylizację gwarową wykorzystuje się by scharakteryzować środowisko wiejskie lub oddać koloryt lokalny danego regionu geograficznego.
3. Stylizacja środowiskowa – za jej pomocą, do tekstu wprowadza się elementy gwary środowiskowej, charakterystycznej np. dla danej grupy społecznej (np. prawników, lekarzy). Ten typ stylizacji wszedł do literatury wraz z tendencją na realizm. Pojawia się m.in. u Żeromskiego („Syzyfowe prace”).
4. Stylizacja humorystyczna – wykorzystuje się w niej elementy stylistyczne, które wywołują uśmiech lub śmiech u odbiorcy. Uzyskuje się ten efekt dzięki połączeniu ze sobą różnych elementów językowych z różnych odmian stylowych, wymyślnych metafor, ozdobnych epitetów etc. Tego typu stylizacja występuje np. w powieściach Kornela Makuszyńskiego, Witolda Gombrowicza czy Sławomira Mrożka.
5. Stylizacja biblijna – jest to kształtowanie utworu poprzez wykorzystanie języka biblijnego, wzorów stylistycznych pochodzących z Pisma Świętego, form pouczających czy moralizatorskich. Stylizacja ta polega również a uogólnieniu problematyki utworu, stworzeniu wrażenia uniwersalności. Z takich cech znane są m.in. „Kazania sejmowe” Piotra Skargi.
6. Stylizacja patetyczna – jest to świadome nadawanie tekstowi stylu podniosłego, wzniosłego, uroczystego (często występuje u Adama Mickiewicza – „Oda do młodości”, „Pan Tadeusz”).
7. Stylizacja onomatopeiczna – wykorzystanie w utworze wyrazów dźwiękonaśladowczych, które mają oddać nastrój utworu. Tę stylizację bardzo lubił wykorzystywać w swojej poezji Leopold Staff.