Komunikacja (łac. communicatio – łączność, wymiana, rozmowa) to inaczej proces, sposób porozumiewania się – nie tylko za pomocą słów. Mówiąc językiem fachowym, polega na wymianie informacji między uczestnikami aktu komunikacyjnego.
Na proces komunikacji mają wpływ następujące działania:
- zakodowanie myśli przez nadawcę
- nadanie informacji (fizyczne przekazanie komunikatu odbiorcy przez wybrany kanał)
- odebranie informacji przez odbiorcę
- zdekodowanie komunikatu (odtworzenie treści informacji)
- reakcja na odebrany komunikat (sprężenie zwrotne)
Nadawca koduje informację, którą chce przekazać odbiorcy. Komunikat jest fizycznym efektem zakodowania informacji przez nadawcę. Komunikatem może być np. mowa, pismo, mimika, gestykulacja. Komunikat wędruje poprzez kanał. Odbiorcą komunikatu jest adresat, jednak zanim odbierze on jego treść, zakodowaną w symbole informację musi przełożyć na język zrozumiały dla siebie – musi go zdekodować.
Ze względu na sposób przekazywana komunikatu komunikację interpersonalną dzielimy na werbalną i niewerbalną.
Dobra komunikacja zachodzi wówczas, gdy występują w niej wszystkie składniki aktu mowy wyróżnione przez Romana Jakobsona (nadawca, odbiorca, komunikat, kontekst, kod, kontakt). Błędy w komunikacji wynikają z nieporozumień w relacjach interpersonalnych i braku odpowiednich kompetencji do zrozumienia przekazywanego komunikatu. Czynniki, które uniemożliwiają zrozumienie przekazu zawartego w wypowiedzi nazywamy barierami komunikacyjnymi. Są to np. różnice kulturowe, stereotypy, niemożność przyjęcia perspektywy drugie strony, kłopoty percepcyjne (problemy ze słuchem itp.), wybiórczość, złe samopoczucie.
Efektywna komunikacja związana jest z aktywnym słuchaniem (interpretacja zasłyszanego komunikatu i podążanie za tokiem myślenia rozmówcy).