Interpretacja ogólna
Opowieść o wędrówce do Ziemi Obiecanej można interpretować zarówno w sensie całościowym, jak i rozpatrywać każdy z jej elementów osobno. W pierwszym wariancie historia ta ma znaczenie eschatologiczne. Wędrówka Izraelitów symbolizuje obietnicę zbawienia, jakie Jahwe oferuje całemu narodowi wybranemu. W sensie egzystencjalnym podróż Żydów jest parabolą ludzkiego życia, które ma cel ostateczny. Motyw Ziemi Obiecanej stał się również toposem literackim. Wiąże się on z wyobrażeniem Raju, krainy „mlekiem i miodem płynącej”. Po motyw ten sięgnął na przykład Władysław Reymont w „Ziemi obiecanej”, rysując obraz XIX-wiecznej Łodzi.
Interpretacja motywów
Należy zwrócić uwagę, że na opowieść o wędrówce Izraelitów składa się wiele istotnych, pojedynczych motywów. Symboliczne znaczenie ma przejście przez Morze Czerwone. Oznacza ono przejście z przestrzeni niewoli do rzeczywistości wolności. Chrześcijaństwo interpretuje ten fakt teologicznie, jako zapowiedź chrztu świętego. Jest to również uniwersalny symbol pokonania z pozoru nierozwiązywalnych trudności.
Kolejnym istotnym motywem jest manna z nieba, która ratuje Izraelitów od śmierci głodowej. Święty Paweł interpretuje mannę i wodę wypływającą ze skały jako oznaki duchowych darów, czyli sakramentów, a zwłaszcza zapowiedź chleba Eucharystycznego. Określenie „manna z nieba” uległo także frazeologizacji i oznacza dobrobyt, o który nie trzeba się starać. Bitwa z Amalekitami jest z kolei metaforą walki duchowej i pokonywania własnej słabości żarliwą modlitwą. Dekalog to natomiast uniwersalny kodeks moralny, przejęty później przez chrześcijaństwo.
Ważnym elementem jest również kult złotego cielca. Przypominał on byka Apisa czczonego w Egipcie jako patrona siły i płodności, dlatego oddanie mu czci stanowiło akt niewierności Izraelitów wobec Jahwe. Interpretuje się więc złotego cielca jako symbol bałwochwalstwa, a także wielbienia dóbr materialnych i przedkładania ich nad sferę ducha. Marsz Żydów przez pustynię to oznaka ostatecznej próby, jaką Bóg zsyła na człowieka. Interesującym epizodem wędrówki Izraelitów jest również miedziany wąż, dzięki któremu Żydzi nie umierają od ukąszeń jadowitych gadów. Miedziany wąż jest połączeniem cierpienia (jako słusznej kary za grzechy) z ocaleniem. Symbolizuje on jedność aktu skruchy i wiary w Boską moc. Jest to również symbol mesjański. Jak pisze bowiem Don Paolo Crivellaro:
Miedziany wąż jest proroczym symbolem Jezusa wyniesionego na krzyżu. Krzyż jest znakiem śmierci, ale także i zbrodni, ponieważ Chrystus został ukrzyżowany niesprawiedliwie, ale dla wierzącego jest znakiem uzdrowienia i zbawienia: kto z wiarą spogląda na Jezusa – zmarłego i zmartwychwstałego – będzie zbawiony.