Geneza
Książka jest zbiorem wywiadów, przeprowadzonych przez autora w latach 1981-1985. Rozmówcami Jacka Trznadla byli przedstawiciele elity świata literackiego, pisarze, którzy stanowili najmocniejszą grupę intelektualną w okresie PRL. Zbiór ukazał się w Paryżu w roku 1986, w serii biblioteki pisma „Kultura”. W Polsce wydano ją w tym samym roku, jednak nieoficjalnie, w obiegu podziemnym. Tytuł został przetłumaczony na język angielski, francuski i duński.
Tytuł
Tytuł zbioru został zaczerpnięty ze słów Cypriana Kamila Norwida, stanowiących motto przewodnie publikacji, a które pochodzi z utworu pt. Duch Adama i skandal:
Po zgonie jeszcze w swym ukrywa łonie
H a ń b ę - d o m o w ą !
We wstępie do rozmów Jacek Trznadel wyjaśnia, dlaczego właśnie takie określenie wybrał jako temat przewodni swojej książki. Jako hańbę narodową rozumiał pisarz próbę zniewolenia polskiej literatury, szczególnie dokuczliwego w latach 40. i 50. XX wieku, w okresie PRL.
Założenie
Autor pragnął odsłonić kulisy wpływu ideologii komunistycznej i socrealistycznej na twórczość pisarzy w tamtym okresie. W tym kontekście książka stanowi niezwykle ważny głos w poznawaniu dziejów literatury najnowszej i próbie zrozumienia jej.
Problematyka
Jacek Trznadel w rozmowach z poszczególnymi pisarzami spróbował odtworzyć obraz świata literackiego w czasach PRL, trudów z jakimi jego przedstawiciele musieli się borykać i dylematów i decyzji, do których byli zmuszeni. Epizod socrealistyczny w życiorysach twórców okazuje się być znaczącym, odciskającym swoje niezatarte piętno. Pozycja wpisuje się w proces zapoznawania się z procesami rządzącymi stalinizmem, uwarunkowaniami tego systemu w Polsce, przyczynia się do zrozumienia ducha tego czasu. Można pytać o to, co autor miał na celu zapraszając do tych wspólnych rozważań doświadczonych kolegów po fachu. Być może chciał stworzyć im okazję do swoistego rozrachunku z przeszłością, zadania i odpowiedzenia sobie na pytania od dawna zapomniane, stworzyć próbę psychoanalizy człowieka tamtego czasu czy wreszcie podjąć próbę zbadania tzw. mechanizmu zniewolenia.
Zawartość i kompozycja
Jacek Trznadel podzielił książkę na szesnaście rozdziałów, z czego czternaście stanowi zapis rozmów z poszczególnymi twórcami. Do grona tego należą kolejno: Zbigniew Kubikowski, Jerzy Andrzejewski, Wiktor Woroszylski, Maria Janion, Witold Wirpsza, Jarosław Marek Rymkiewicz, Julian Stryjkowski, Jacek Bocheński, Zbigniew Herbert, Marian Brandys, Andrzej Braun, Jan Józef Lipski, Jan Józef Szczepański i Jacek Łukasiewicz.