Wraz ze śmiercią Wacława II w roku 1305, władza czeska w Polsce przestała istnieć. Po tym wydarzeniu Władysław Łokietek opanował Kujawy, Pomorze Gdańskie oraz Małopolskę. Nie udało mu się wówczas zająć Wielkopolski, w czym uprzedził go Henryk Głogowski.
W roku 1311 mieszczanie krakowscy wypowiedzieli posłuszeństwo Łokietkowi. Za swojego króla uznali wówczas władcę czeskiego, który zgłaszał pretensje do tronu polskiego – Jana Luksemburskiego. Bunt, który wówczas wybuchł, pod wodzą wójta Alberta trwał w latach 1311 – 1312. Ostatecznie powstanie mieszczaństwa niemieckiego zostało stłumione przez władcę polskiego.
W latach 1313 – 1314 udało się opanować Władysławowi Łokietkowi Wielkopolskę. Wykorzystał rosnące niezadowolenie z rządów książąt głogowskich, stłumił bunt ich stronnika – wójta Przemka.
Mając w posiadaniu dwie główne dzielnice polskie, mógł rozpocząć starania o koronę królewską. W roku 1318 podczas wiecu w Sulejowie, jego uczestnicy uchwalili petycje do biskupa Rzymu o zgodę na koronacje Władysław Łokietka.
Ówczesny papież Jan XXII rezydujący w Awinionie znalazł się w trudnym położeniu. Z jednej strony był sojusznikiem władcy polskiego, z drugiej natomiast do tronu polskiego wysuwał pretensje władca czeski. „Papież zalecił, by czynić tak, aby swoje prawa zachować i cudzych nie naruszyć” (J. Matejko. Poczet królów i książąt polskich). Uznał równocześnie, że roszczenia Jana Luksemburczyka odnoszą się do obszarów Wielkopolski.
Z tego też względu 20.01.1320 r. arcybiskup Janisław koronował Władysław Łokietka na króla Polski w Krakowie, a nie jak to do tej pory czyniono w Gnieźnie. Starano się w ten sposób nie naruszyć praw króla czeskiego. Ten ostatni nie uznał jednak koronacji i nazywał władcę polskiego – królem krakowskim.
W momencie koronacji pod bezpośrednią władzą Władysław Łokietka znajdowała się już tylko Małopolska, większa cześć Wielkopolski, Kujawy oraz ziemia łęczycka i sieradzka. Śląsk wraz z resztą niepodległej Łokietkowi Wielkopolski, Mazowsze oraz pozostała cześć Kujaw – rozpadły się na szereg drobnych jednostek terytorialnych, nieuznających Łokietka.
Akt koronacji Władysław Łokietka stanowił symbol ponownego jednoczenia się rozbitego państwa polskiego. Data ta umownie określa koniec rozbicia dzielnicowego, jednak była to tak naprawę dopiero pierwsza faza procesu jednoczenia ziem polskich. Natomiast kres rozbicia wynika z faktu, iż od roku 1320 została zachowana ciągłość Królestwa Polskiego, aż do roku 1795 oraz koronacji królów polskich.