Największe hitlerowski obozy koncentracyjne w Polsce i w Europie

W latach 1939 – 1945 III Rzesza stworzyła na podbitym przez siebie terytorium Europy całą sieć obozów, w których miano osadzać „nieprzydatne” bądź wrogie jej osoby. Z czasem większośc z owych miejsc zamieniła się z miejsc przetrzymywania w obozy zagłady, których naczelnym celem było wymordowanie niewygodnej Niemcom ludności. Większość obozów zaczęła masową eksterminację na przełomie 1942 i 1943 roku, kiedy to władze niemieckie podjęły decyzję o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej”. Już wcześniej jednak śmiertelność w obozach, wywołana brutalnością strażników i planowo wycieńczająca pracą, była bardzo duża. Większość obozów koncentracyjnych działała aż do roku 1945, niektóre kończyły swoją działalność dopiero w wyniku zajęcia przez Aliantów. Inne były w końcowych momentach wojny „ewakuowane” (co w praktyce oznaczało śmierć więźniów podczas „marszu śmierci” do innego obozu), a ślady próbowano zatrzeć.

Zdecydowana większość obozów powstała na terytorium okupowanej Polski. Było to związane zarówno z dużą ilością Żydów na terytorium II RP, jak również bliskością do frontu wschodniego. Liczba zabitych w poszczególnych obozach często różni się w literaturze, także naukowej. Wynika to z wielu niejasności w pozostawionej dokumentacji, bądź jej brakach. Zdecydowanie najsłynniejszym obozem koncentracyjnym jest działający w latach  1942 - 1945  Auschwitz-Birkenau (pol. Oświęcim), do niedawna uważany za największy obóz zagłady. Ostatnie badania wskazują jednak, że należy zmniejszyć ilość ofiar Oświęcimia, za to zwiększyć liczbę zabitych w Treblince. Liczba ofiar tego obozu jest również słabo znana ze względu na zniszczenie dużej części obozu przez Niemców. Innym wielkim ośrodkiem śmierci był obóz w Stutthof (Sztutowo) i Majdanku (nazwa wzięta od dzielnicy Lublina).

Obozy w Niemczech i na innych terytoriach okupowanych były zwykle znacznie mniejsze, w celu zatajenia przed „opinią publiczną” ich charakteru. Często większe obozy posiadały w dużych niemieckich miastach (Elbląg, Wrocław, Berlin) „filie”, gdzie wysyłano więźniów przeznaczonych do pracy w przemyśle. Najsłynniejszym obozem koncentracyjnym poza terenem Polski, jak również najdłużej działającym, jest KZ Dachau, pracujący od połowy lat 30. do 1945 roku. Do innych najważniejszych obozów należy zaliczyć Buchenwald, Saschenhausen, Oranienburg, Ravensbrück, działający we Francji Natzweiler-Struthof.

Na zakończenie warto też pamiętać, że obozy nie były wyłącznie tworzone przez Niemców. Do podobnych metod eksterminacji wrogów uciekli się także kolaborujący z III Rzeszą Chorwaci i Słowacy. Również Japończycy zakładali obozy jenieckie z przeznaczeniem do okrutnych eksperymentów medycznych, wiedza o nich jest jednak szczątkowa, ze względu na zniszczenie po wojnie dokumentów.