Hitlerowskie metody eksterminacji: eksterminacja pośrednia i bezpośrednia (m.in. Gestapo i SS, getta w czasie II wojny światowej)

Już rozpoczynając w roku 1939 kolejną wojnę światową władze niemieckie miały przed sobą jasno sprecyzowany cel, jakim miało być stworzenie nowej, „czystej” rasowo Europy, rządzonej przez Niemców/Aryjczyków. Aby tego dokonać, należało pozbyć się wszystkich narodów uznawanych za niegodne przetrwania, a więc w pierwszej kolejności Żydów, Cyganów i Słowian. W tym celu Niemcy podjęli szereg akcji i zaleceń, mających powoli zbierać żniwo śmierci na terenach okupowanych.

Niemiecka machina śmierci działała wielopoziomowo i trudno czasami stwierdzić, czy zbrodnicze założenia były efektem realizacji planu eksterminacji, czy bezdusznie pojmowaną „koniecznością wojenną”. Należy pamiętać o tym, że ważnym czynnikiem w planach „oczyszczenia” Europy była tzw. eksterminacja pośrednia. Miała się ona odbywać przez odcięcie dla mas ludności środków do życia, leczenia, dostaw żywności, a przez to powolną jej redukcję z powodu głodu i chorób. Skrajnym przypadkiem takich działań jest makabryczny los jeńców radzieckich z lat 1941 – 1942, których zamykano w obozach i po prostu przestawano karmić. Podobnie działać miało zamknięcie wszystkich Żydów w gettach – wydzielonych obszarach wielkich miast. Warunki panujące w gettcie były niezwykle ciężkie, a racje żywnościowe celowo utrzymywane poniżej zalecanej dziennej dawki kalorii. Eksterminacja pośrednia odbywała się również w obozach koncentracyjnych, gdzie prowadzono kampanię „edukacji przez pracę” - w praktyce oznaczało to zmuszanie więźniów do pracy ponad siły bez dostarczania im wystarczającej ilości pokarmów. Bardzo prędko wyniszczało to organizmy i prowadziło do śmierci głodowej. W miejscowościach blisko fabryk zbrojeniowych więźniowie pracowali w przemyśle jako niewolnicy, w innych obozach ich „praca” była pojęciem czysto iluzorycznym i zwykle nakazywano im wykonywać bezsensowne zadania – jak np. wykopywanie i zakopywanie dołów.

Oczywiście, wraz z eliminacją pośrednią w parze szła eksterminacja bezpośrednia. Była ona prowadzona również na różne sposoby. Tuż za linią frontu przemieszczały się specjalne oddziały, zwane  Einsatzgruppen, których zadaniem było bezpośrednie eliminowanie osób uznawanych za „niebezpieczne”, często na podstawie list proskrypcyjnych z nazwiskami podejrzanych. Już po paru  dniach jednak grupy te zaczęły organizować również masowe egzekucje i pacyfikacje całych wsi. W okupowanych krajach prowadzono akcję zabijania elity intelektualnej i patriotycznej. Wielu działaczy niepodległościowych trafiało w ręce Gestapo (niemieckiej policji wewnętrznej, odpowiednik radzieckiego NKWD), gdzie po torturach zdradzali miejsca pobytu innych patriotów. Inni byli wysyłani bezpośrednio do obozów śmierci.

Niemcy od początku wojny poszukiwali sposobu na szybkie i tanie mordowanie ludzi. Początkowe rozstrzeliwanie okazywało się zbyt mało ekonomiczne na wielką skalę. Stąd też prowadzone od roku 1940 eksperymenty z duszeniem ludzi spalinami samochodowymi. Ich efektem było powstanie najstraszliwszego symbolu II wojny światowej – komory gazowej. Wkrótce na terenach okupowanych powstała siatka obozów zagłady – miejsc z zainstalowanymi komorami, gdzie pociągami przywożono całe transporty więźniów, głównie z likwidowanych gett, po czym na miejscu ich gazowano. Ciała były palone w piecach krematoryjnych. Hitlerowska maszyna zagłady działała z pełną mocą aż do roku 1945.