Wietrzenie skał - na czym polega, rodzaje (chemiczne, fizyczne)

Wietrzenie skał to proces rozdrabniania (osłabiającego ich spoistość) i rozkładu minerałów i skał w przypowierzchniowych warstwach skorupy ziemskiej. Zachodzi pod wpływem promieniowania słonecznego, wody, gazów i organizmów żywych. Rozróżniamy dwa podstawowe typy wietrzenia: wietrzenie fizyczne i wietrzenie chemiczne.

Wietrzenie fizyczne (mechaniczne) prowadzi do rozpadu skał na bloki i okruchy bez zmiany składu chemicznego. Rozpad ten może następować pod wpływem:
- cyklicznego rozgrzewania powierzchni skał przez promieniowanie słoneczne i och stygniecie po zachodzie Słońca (insolacja prowadząc m.in. do łuszczenia się skał),
- rozsadzania skał przez zamarzająca wodę, która zwiększa swoja objętość (kongelacja),
- wzrost kryształów soli w skale,
- rozdrabniania skał przez organizmy żywe – np. rozsadzanie skał podłoża przez korzenie drzew.
Wietrzenie fizyczne ma największe znaczenie w warunkach klimatu polarnego oraz zwrotnikowego suchego.

Wietrzenie chemiczne prowadzi do zmiany składu mineralnego i chemicznego skał. Najważniejszym czynnikiem odpowiedzialnym za ten rodzaj wietrzenia jest woda i rozpuszczone w niej gazy. Stąd wietrzenie chemiczne ma największe znaczenie w klimatach wilgotnych, zwłaszcza gorących. Do procesów wietrzenia chemicznego należą:
- utlenianie (prowadzi m.in. do przekształcenia magnetytu w hematyt – są to rudy żelaza),
- uwodnienie – absorpcja wody (prowadzi np. do przekształcenia anhydrytu w gips),
- hydroliza – rozpad soli-minerałów na kwasy i zasady,
- uwęglanowienie i rozpuszczanie minerałów skałotwórczych – pod wpływem wody, w której rozpuszczony jest dwutlenek wapnia CO2 rozpuszczaniu ulegają skały zawierające węglan wapnia CaCO3 – wapienie i dolomity (podstawa procesów krasowych).

W efekcie procesów wietrzenia na powierzchni ziemi tworzy się zwietrzelina.

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

Komentarze (0)
Wynik działania 5 + 1 =
Ostatnio komentowane
Głupota w tekście! Janusz i Agnieszka się nie związali, bo byli bardzo bliskim kuzynos...
• 2024-10-27 17:40:49
Super
• 2024-10-21 17:09:20
Bardzo trudne.
• 2024-10-21 13:31:17
Dziękuję za krótką acz treściwą syntezę :)
• 2024-09-24 21:14:03
Dodajmy, że było to również ostatnie powstanie wendyjskie (słowiańskie) na terenie N...
• 2024-09-04 21:32:33