Główne czynniki które przekształcają linię brzegową to energia fal morskich, pływów i w mniejszym stopniu prądów przybrzeżnych.
Niszcząca działalność fal morskich nosi nazwę abrazji. Jest ona wynikiem żłobienia i zdzierania dna i brzegu morskiego przez niesiony przez fale materiał skalny (piasek i otoczaki). Poza materiałem niesionym przez wodę czynnikiem niszczącym brzeg jest też siła uderzenia samych fal morskich (odpowiadająca uderzeniu masy 30 ton na metr kwadratowy). Najsilniej ta erozyjna działalność morza zaznacza się w obszarach występowania brzegu wysokiego – klifu (np. kredowe klify Dover w Wielkiej Brytanii, czy klify w Międzyzdrojach na wyspie Wolin i w Jastrzębiej Górze). Podcinanie brzegu przez fale zwłaszcza w trakcie wezbrań sztormowych powoduje utworzenie u podstawy klifu zagłębienie – niszy abrazyjnej. W połączeniu z osuwiskami i obrywami, które zachodzą na klifie abrazja powoduje cofanie się brzegu wysokiego. Klify zbudowane ze skał luźnych (np. utworów polodowcowych) cofają się szybko i w miarę równomiernie.
 |
| Biłe klify Dover; autor: Rémi Jouan (11.2006), źródło: wikipedia.org |
Tempo niszczenia takiego brzegu obrazuje przykład zniszczenia kościoła we wsi Trzęsacz koło Rewala na Pomorzu Zachodnim. Kościół zbudowany w 1250 roku znajdował się wówczas 1800 m od brzegu morza W roku 1870 brzeg morski znajdował się tuż przy północno-zachodniej ścianie kościoła. W ciągu kolejnych 100 lat cofnął się o dalsze 10 metrów, tak ze obecnie pozostał tylko niewielki fragment ściany południowo-wschodniej. Zainicjowano prace nad zabezpieczeniem klifu przed dalszym niszczeniem, aby uchronić tę ważną atrakcję turystyczną regionu przed ostatecznym zniszczeniem.
Klif zbudowany ze skał litych o zróżnicowanej odporności cofa się nierównomiernie tworząc malownicze cyple, zatoki i słupy skalne (np. wybrzeże 12 Apostołów w południowej Australii). Przed klifem wytwarza się platforma abrazyjna – skalna powierzchnia słabo nachylona w kierunku morza.
Inne procesy zachodzą na wybrzeżu niskim (powstającym przez znaczne cofnięcie się klifu lub powolne zanurzenie się niziny nadbrzeżnej). Strefa brzegowa wybrzeża niskiego nosi nazwę plaży. Zbudowana jest ona z materiału piaszczystego lub żwirowego i jest skutkiem akumulacyjnej (budującej) działalności morza. Poniżej poziomu wody, w pewnej odległości od linii brzegowej w stronę zbiornika tworzą się podwodne piaszczyste równoległe do brzegu ławice, zwane też rewami. Nad poziomem wody od strony lądu w strefie, do której sięgają fale sztormowe tworzą się wały burzowe (brzegowe) o stoku bardziej stromym os strony morza i łagodniejszym od strony lądu oraz wysokości dochodzącej nad Bałtykiem do 1-3 m. Inne akumulacyjne formy plażowe to np. sierpy plażowe lub drobne zmarszczki (ripplemarki). W ciągu doby fale i prądy przybrzeżne są w stanie przenieść materiał piaszczysty na odległość 100 m.
Przybrzeżne prądy oraz fale skośnie uderzające w brzeg transportują piasek plażowy wzdłuż wybrzeża i przyczyniają się do wyrównywania linii brzegowej. W przypadku załomu linii brzegowej związanego np. z zatoką akumulacja piasku następuje zgodnie z kierunkiem prądu przybrzeżnego, a więc w głąb akwenu wodnego. Tworzy się w ten sposób wąski, piaszczysty półwysep zwany kosą (np. Płw. Helski). Jeśli kosa zamknie lub prawie zamknie zatokę morską tworząc jezioro przybrzeżne lub zalew nosi ona wtedy nazwę mierzei (np. Mierzeja Wiślana).
W rejonach ujścia rzek linia brzegowa kształtowana jest zarówno przez akumulacyjną działalność rzeki, jak i akumulacyjną i erozyjna działalność wód morskich. W obszarach, w których erozja związana z pływami morskimi przeważa nad akumulacją rzeczną tworzą się ujścia lejkowate (estuaria), np. ujście Kongo, czy Garonny we Francji. Tam gdzie pływy są mniejsze a ilość akumulowanego przez rzeki materiału większa tworzą się ujścia deltowe (nazwa od kształtu przypominającego grecką literę delta) o różnym kształcie – delty schowane powstałe przez zasypanie wód zatoki morskiej (np. delta Wisły), czy delty wysunięte – łukowe (np. delta Nilu) lub palczaste (np. delta Missisipi).
 |
| Atol na Pacyfiku; autor: www.photolib.noaa.gov/htmls/mvey0290.htm |
W klimatach gorących dodatkowym czynnikiem kształtującym strefę wybrzeży jest aktywność organizmów żywych - koralowców. Tworzą one rafy koralowe – podwodne grzbiety skalne, z których w sprzyjających warunkach utworzyć mogą się wyspy koralowe, z których najbardziej znane są atole koralowe. Są to płaskie wyspy koralowe w kształcie otaczające centralną depresję (lagunę). Zgodnie z przyjmowaną teorią utworzyły się one wokół wyspy wulkanicznej, która po wygaśnięciu aktywności wulkanicznej uległa zniszczeniu pod wpływem erozji przez fale morskie. Pozostałością po wyspie jest właśnie wianuszek raf koralowych, który trwa dzięki aktywności życiowej koralowców.