Linia brzegowa - co to jest? Elementy linii brzegowej

Linia brzegowa to granica między wodą a lądem. Może ona się przemieszczać na skutek zmian poziomu wody w akwenie (np. pływów morskich). Na mapach zaznaczane jest średnie położenie linii brzegowej.

Linia może być urozmaicona lub słabo rozwinięta (nie "powyginana", z małą ilością wysp). Mówiąc o urozmaiceniu linii brzegowej posługujemy się pojęciem rozczłonkowania linii brzegowej lub inaczej rozczłonkowania poziomego lądu.

„Patrząc od strony lądu” do elementów linii brzegowej należą: wyspy, półwyspy i przylądki i przesmyki.
Wyspa to fragment lądu w całości otoczony wodą (na morzu, jeziorze lub rzece), nie będący pojedynczą skałą a jednocześnie mniejszy od Australii. Największą wyspa na świecie jest Grenlandia (2,17 mln km2).
Półwysep to fragment lądu wysunięty w stronę zbiornika wody, z trzech stron otoczony wodą, a z jednej strony (nasada półwyspu) łączący się z resztą lądu. Największy półwysep na świecie to Półwysep Arabski (2,78 mln km2).
Przylądek (cypel) to niewielki fragment lądu wcinający się w akwen wodny. Linia brzegowa załamuje się w obrębie przylądku. Może on być najdalej wysuniętym w głąb zbiornika wodnego fragmentem półwyspu. Przylądki wyznaczają zazwyczaj skrajne punkty kontynentów (od strony, z której ląd styka się z morzem). Przykłady znanych przylądków to: Przylądek Dobrej Nadzei, Przylądek Horn, czy Przylądek Rozewie.
Przesmyk to wąski pas lądu miedzy dwoma zbiornikami wodnymi. Przykładem przesmyku jest Przesmyk Panamski, łączący Amerykę Południową i Amerykę Północną i Środkową.

„Patrząc od strony wody” do elementów linii brzegowej należą: zatoki (w tym zalewy i laguny) oraz cieśniny.
Zatoka to część zbiornika wodnego wcinająca się w ląd. W języku angielskim jest dużo więcej określeń zatoki, nawiązujących przede wszystkim do jej wielkości i kształtu (np. gulf, bay, czy inlet). Płytka zatoka odcięta od otwartego akwenu mierzeją i połączona z resztą zbiornika wodnego wąskim wylotem to zalew. Akwen wodny odcięty od reszty zbiornika przez piaszczysty, okresowo zalewany wał (lido), lub rafę koralową to laguna. Do największych zatok należą: Zatoka Meksykańska, czy Zatoka Bengalska.
Cieśnina to wąski pas wody łączący dwa zbiorniki wody i rozdzielający obszary lądowe. Cieśniny miały i mają duże znaczenie strategiczne, pozwalając kontrolować żeglugę pomiędzy akwenami wodnymi. Do takich ważnych cieśnin należą: Cieśn. Gibraltarska (łącząca Ocean Atlantycki z Morzem Śródziemnym), Bosfor i Dardanele (łączące Morze Śródziemne z Morzem Czarnym), Sund (łączący Morze Północne z Morzem Bałtyckim), Cieśn. Ormuz (łącząca Ocean Indyjski z Zatoką Perską ), czy np. Cieśn. Malakka (łacząca Ocean Indyjski z Morzem Południowochińskim).

Autor: dr Krzysztof Jarzyna z Instytutu Geografii UJK w Kielcach

Polecamy również:

  • Typy wybrzeży

    Wyróżnia się wiele genetycznych typów wybrzeży: fiordowe, riasowe, szkierowe, lagunowe, dalmatyńskie, mangrowe, limanowe, marszowe, wyrównane. Więcej »

Komentarze (4)
Wynik działania 2 + 4 =
oni
2024-03-03 16:38:53
oki
szymon
2019-10-08 18:38:20
dzięki
Bronek
2017-10-08 12:59:32
Spoko
hielorim
2016-01-03 11:36:03
dzieki
Ostatnio komentowane
• 2025-03-08 02:40:40
cycki lubie
• 2025-03-05 14:35:07
bardzo to działanie łatwe
• 2025-03-03 13:00:02
Jest nad czym myśleć. PEŁEN POZYTYW.
• 2025-03-02 12:32:53
pozdro mika
• 2025-02-24 20:08:01