Wyróżnia się wiele genetycznych typów wybrzeży:
- fiordowe – to wybrzeże z wieloma długimi zatokami – fiordami. Powstaje przez zalanie długich, głębokich (U-kształtnych) dolin lodowcowych wodami morskimi w wyniku podnoszenia się poziomu morza. Wybrzeże typowe dla: Norwegii, Islandii, Alaski, Grenlandii.
- riasowe – to wybrzeże na skraju obszaru górskiego lub wyżynnego, powstaje w wyniku zatopienia dolnych odcinków dolin rzecznych, zwykle prostopadłych do wybrzeża. Powstaje w wyniku podnoszenia się poziomu morza lub obniżania lądu. Wybrzeże typowe dla: Portugalii, Irlandii, Walii w Wielkiej Brytanii, Chile.
- szkierowe – wybrzeże urozmaicone występowaniem licznych małych wysepek – skierów, które są wygładzonymi przez lodowiec wzniesieniami (mutonami). Powstało wskutek podniesienia się poziomu morza po okresie zlodowaceń. Wybrzeże typowe dla: Finlandii, Szwecji (Zat. Botnickiej), Alaski.
![]() |
Grenlandzki fiord, przez który przechodzi lodowiec; autor: http://earthobservatory.nasa.gov/ |
- dalmatyńskie – wybrzeże charakteryzujące się występowaniem wysokich wysp i półwyspów o przebiegu równoległym do linii brzegowej. Powstaje w wyniku zalania obniżeń występujących pomiędzy grzbietami górskimi. Wybrzeże typowe dla: Chorwacji (Dalmacja).
- lagunowe – powstaje w wyniku usypania przez fale morskie piaszczystego wału równoległego do brzegu (lido), utworzona płytka zatoka pomiędzy linią brzegową a lido nazywana jest laguną. Wybrzeże typowe dla: Zatoki Weneckiej(Włochy), Zatoki Meksykańskiej.
- limanowe – powstaje na wybrzeżu z pływami; w trakcie przypływów morze zalewa lejkowate odcinki ujściowe rzek, w trakcie odpływu z materiału wynoszonego z rzek powstaje wał odcinający ujścia rzek od morza. W wyniku odcięcia od morza odcinków ujściowych rzek wałem piaszczystym mogą powstać jeziora limanowe. Wybrzeże typowe dla: płn.-zach. wybrzeży Morza Czarnego, wsch. wybrzeża Zat. Gwinejskiej
- mangrowe (namorzynowe) – typ wybrzeży występujący bardzo często strefie międzyzwrotnikowej. Mangrowia – słonolubne lasy namorzynowe – rozwijają się wzdłuż brzegów morskich oraz w ujściach rzek. Ze względu na pływy morskie często podczas przypływu namorzyny zalewane są tak, że widoczne są wtedy tylko korony drzew, podczas odpływu odsłania się powierzchnia gruntu. Wybrzeże typowe dla: Morza Południowochińskiego, Zatoki Bengalskiej
![]() |
Szkier w płytkiej wodzie na obrzeżach Krottoy w północnej Norwegii; autor: Nivix (26.09.2007), źródło: wikipedia.org |
- marszowe – to wybrzeża płaskie z torfiastobagienną równiną, powstają w wyniku akumulacji materiału rzecznego w lagunach, a następnie zarastaniu przez roślinność bagienną. Wybrzeże typowe dla: Holandii, Niemiec.
- wyrównane – wybrzeże składające się z odcinków niszczonych i narastających, w wyniku czego linia brzegowa jest wyrównana. Rozcinane i niszczone są wystające odcinki wybrzeża, a zamulane i odcinane zatoki. Wybrzeże typowe dla: Zatoki Biskajskiej (Francja).