Na wszystkich stokach zachodzi nie tylko wietrzenie ale także przemieszczanie powstającej pokrywy zwietrzelinowej pod wpływem grawitacji (ruchy masowe).
Ruchy masowe to przemieszczanie materiału skalnego, zwietrzelinowego i ziemnego skierowane w dół stoku. Ruch ten wywołany jest siłą ciężkości przy współudziale np. wody, lodu, śniegu i organizmów żywych. Przemieszczanie to prowadzi do obniżenia i zrównywania powierzchni Ziemi i nosi nazwę denudacji.
Ruchy masowe mają różne cechy:
- tempo - odbywają się szybko lub powoli
- rozmiary - obejmują powierzchnie o różnej wielkości
- zasięg - sięgają do różnej głębokości
- częstotliwość (nasilenie) - stale, okresowo, często, rzadko itd
Ruchy masowe - rodzaje
Ruchy masowe dzielimy na:
ODPADANIE – polega na odpadaniu od częściowo zwietrzałych ścian i stoków skalnych pojedynczych okruchów, ziarn i bloków skalnych pod wpływem siły grawitacji bez kontaktu z powierzchnią stoku,
OBRYWANIE – polega na oderwaniu i gwałtownym przemieszczeniu w dół stoku mas skalnych o dużej objętości. Transport tego materiału odbywa się pod wpływem siły grawitacji, bez kontaktu z powierzchnią stoku. U podnóża stoków powstają stożki zbudowane z przemieszczonego materiału – piargi.
 |
| Osuwisko w San Salvador 2001; autor: http://landslides.usgs.gov |
OSUWANIE – polega na stosunkowo szybkim przemieszczaniu pokryw zwietrzelinowych i/lub mas skalnych po stoku pod wpływem siły grawitacji. Przemieszczanie może się odbywać po płaskiej powierzchni poślizgu – osuwiska translacyjne lub po wklęsłej powierzchni poślizgu – osuwiska rotacyjne. W wyniku przemieszczania mas w górnej części stoku powstaje nisza osuwiskowa, a materiał, który uległ przesunięciu nazywamy jęzorem osuwiskowym. Procesom osuwania sprzyjają obfite opady, roztopy wiosenne, podcinanie zboczy w wyniku erozji bocznej rzeki oraz działalność człowieka (np. podcięcia drogowe).
SPŁYWY – stosunkowo szybkie i krótkotrwałe przemieszczanie grawitacyjne w dół stoku dużej masy wymieszanego z wodą drobnego i grubego materiału okruchowego
SPEŁAZYWANIE – polega na bardzo wolnym, niezauważalnym przemieszczaniu pokryw zwietrzelinowych na stoku pod wpływem grawitacji.
Ponad 95% wszystkich osuwisk w Polsce występuje w Karpatach. W ostatnim okresie osuwiska uaktywniły się na dużą skalę w latach: 1997, 2001, 2010, niszcząc domy, drogi, pola i zagrażając ludności. W 1997 roku liczne osuwiska powstały we wsi Laskowa (Beskid Wyspowy/Pogórze Wiśnickie), w 2001 roku duże osuwisko zniszczyło kilkanaście domów we wsi Lachowice (Beskid Makowski), w 2010 roku osuwiska zniszczyły w Lanckoronie (Beskid Makowski) domy około 150 osobom.
W niektórych rejonach Karpat osuwiska zajmują nawet 30-40% powierzchni stoków. Obecnie szacuje się, że liczba osuwisk w Karpatach wynosi od 50 000 do 60 000.