Analizując formy użytkowania ziemi, czyli sposób ich wykorzystania przez człowieka dla potrzeb gospodarczych wyróżniamy:
- użytki rolne,
- lasy (obszar pokryty drzewami i krzewami oraz runem leśnym o powierzchni co najmniej 0,1 ha – równej powierzchni prostokąta o bokach 10 m i 100 m, mogą to być zarówno naturalne zbiorowiska roślinne, jak i uprawy leśne),
- tereny zabudowane,
- nieużytki (obszary, które z przyczyn naturalnych – najsuchsze pustynie, bagna, wydmy, skaliste grzbiety górskie, lodowce – lub na skutek działalności człowieka – składowiska odpadów, porzucone wyrobiska kopalni odkrywkowych – nie mają lub utraciły walory użytkowe, trzeba jednak pamiętać, że obszary bezużyteczne z przyczyn naturalnych mogą być bardzo cenne przyrodniczo) i wody śródlądowe.
Użytki rolne to wszystkie tereny wykorzystywane w produkcji rolnej (roślinnej, w tym ogrodniczej i zwierzęcej). Zaliczamy do nich:
- grunty orne (poddawane systematycznej uprawie w systemie polowym z pomocą narzędzi rolniczych, w tym grunty okresowo wyłączone z uprawy na krótko – ugory lub na dłużej – odłogi),
- użytki zielone dostarczające paszy (traw, ziół, roślin motylkowych) dla zwierząt hodowlanych: łąki – okresowo koszone w celu produkcji siana, zielonek i kiszonek oraz pastwiska, na których wypasane są zwierzęta,
- ogródki przydomowe, sady (rosną w nich drzewa owocowe) i trwałe plantacje (chmielu, wikliny, kawy, winnice itp.).
Wg Rocznika Statystycznego GUS i danych FAOSTAT w 2009 roku powierzchnia użytków rolnych na świecie wynosiła 4,89 mld ha (48,9 mln km2), co stanowiło około 37,5% powierzchni lądów.
W Europie udział powierzchni użytków rolnych w całkowitej powierzchni kraju zmienia się w granicach od: 3,4% w górzystej Norwegii i 7,5% w porośniętych lasem Finlandii i Szwecji do ponad 71% w Wielkiej Brytanii i na Ukrainie. W krajach alpejskich, niektórych krajach bałkańskich, na Wyspach Brytyjskich i na Islandii powierzchnia użytków zielonych (łąk i pastwisk) przewyższa powierzchnię gruntów ornych, sadów i trwałych plantacji.
Stosunkowo niedużą powierzchnię użytki rolne mają w krajach z dużym udziałem lasów – 7,4% powierzchni kraju w Kanadzie, 31,3% w Brazylii, 11,3% w Demokratycznej Republice Konga.
Stosunkowo udział użytki rolne mają w krajach leżących w klimatach suchych (53,2% w Australii, 73,2% w Mongolii, 80,7% w Arabii Saudyjskiej 81,7% w RPA). Dominują tam jednak naturalne suche pastwiska, a udział gruntów ornych, sadów i trwałych plantacji w całkowitej powierzchni użytków rolnych nie przekracza kilkunastu %.